Thời khắc chuyển giao sang năm 2017, trong khi mọi người đang quây quần bên gia đình, người thân để hưởng không khí ấm áp, hứng khởi đón chào một năm mới bắt đầu, thì những người làm công tác điều hành thu ngân sách của ngành Hải quan lại túc trực tại trụ sở Kho bạc Nhà nước trung ương, hồi hộp dõi theo từng con số đang nhích dần, chốt lại số thu NSNN mà cả ngành Hải quan đã phấn đấu thực hiện trong cả năm qua.
Là phóng viên phụ trách tuyên truyền về công tác thu NSNN của ngành Hải quan, tôi cũng có được may mắn tận hưởng cảm giác hồi hồi, gay cấn này. Sỡ dĩ nói vậy là bởi 2 năm trở lại đây, công tác thu NSNN của ngành Hải quan đã gặp không ít khó khăn và thách thức, có những thời điểm tưởng chừng như không thể hoàn thành nổi chỉ tiêu thu được giao.
Năm 2016 được bắt đầu với không ít thách thức khó khăn đối với việc triển khai nhiệm vụ công tác thu NSNN của ngành Hải quan. Trong đó là việc chịu tác động mạnh của bối cảnh kinh tế khó khăn, các mặt hàng NK chính, thuế suất cao đều sụt giảm, đặc biệt là giá dầu thô giảm nhiều so với dự toán ngân sách, cùng với đó là việc tham gia ký kết các Hiệp định Thương mại tự do (FTA) đã khiến một số mặt hàng có kim ngạch NK lớn đã chuyển luồng làm tác động rất lớn tới số thu NSNN của ngành Hải quan.
Tuy nhiên, điều hành công tác thu NSNN, lãnh đạo Tổng cục Hải quan vẫn kiên định và quán triệt đến các đơn vị trong ngành thực hiện quyết liệt các giải pháp thu đã đề ra ngay từ những ngày đầu năm, đó là đẩy mạnh công tác quản lý thu, khai thác nguồn thu, chống thất thu qua công tác tham vấn giá, xác định trị giá, xác định mã số tính thuế; Kiểm tra sau thông quan, tăng cường cơ chế phối hợp liên ngành để ngăn ngừa, kiểm tra, phát hiện các hành vi gian lận thương mại qua xuất xứ hàng hóa, xác định trọng tâm, trọng điểm các mặt hàng có dấu hiệu kim ngạch bất thường, thuế suất cao.... Càng về những tháng cuối năm các giải pháp trên càng được thực hiện một cách quyết liệt, sát sao hơn, đặc biệt Tổng cục Hải quan đã cử các đoàn công tác đến một số đơn vị Hải quan trọng điểm để cùng rà soát, đôn đốc công tác thu NSNN.
Song song với đó là tiếp tục tạo thuận lợi tối đa cho DN hoạt động XNK, rút ngắn thời gian thông quan hàng hóa của DN... bằng cách đẩy mạnh cải cách thủ tục hải quan theo hướng đơn giản, rõ ràng, minh bạch, công khai, thuận tiện và thống nhất, phù hợp với các chuẩn mực quốc tế về hải quan; giảm chi phí, thời gian của người dân và DN trong việc thực hiện thủ tục hải quan.
Dù Hải quan các tỉnh, thành phố đã cố gắng nỗ lực, nhưng đến hết ngày 30-9-2016, số thu NSNN của toàn ngành Hải quan mới đạt 193.594 tỷ đồng bằng 71,7% dự toán, tăng 6.241 tỷ đồng (3,3%) so với cùng kỳ năm 2015 (187.353 tỷ đồng). Để hoàn thành dự toán (270.000 tỷ đồng), 3 tháng cuối năm 2016 toàn ngành còn phải thu 76.406 tỷ đồng, bình quân mỗi tháng phải thu 25.470 tỷ đồng, cao hơn 3.070 tỷ đồng so với bình quân các tháng đầu năm. Đây là nhiệm vụ đầy thách thức.
Đến hết tháng 11, số thu của toàn ngành mới đạt 239.454 tỷ đồng, bằng 88,7% dự toán. Bước vào giai đoạn nước rút, Hải quan các tỉnh thành phố đã dồn lực thực hiện nhiều giải pháp để hoàn thành chỉ tiêu thu NSNN được giao. Hải quan Quảng Ninh phát động thi đua “90 ngày đêm nước rút”; Hải quan TP.HCM triển khai nhiều giải pháp tăng cường hậu kiểm ngay từ cửa khẩu đối với những mặt hàng NK trọng điểm; Hải quan Hà Nội tập trung thực hiện các giải pháp chống thất thu NSNN như: thu hồi và xử lý nợ thuế, công tác thanh tra, kiểm tra…
Đến chiều ngày 30-12-2016 số thu NSNN của toàn ngành Hải quan đạt hơn 269.611 tỷ đồng, đạt 99,63% chỉ tiêu pháp lệnh được giao và đạt 98,04% chỉ tiêu giao tăng thêm của Bộ Tài chính. Sang ngày 31-12, ngày cuối cùng của năm, toàn ngành Hải quan đã thu đạt chỉ tiêu pháp lệnh 270.000 đồng. Tuy nhiên, đó mới chỉ là số tạm tính. Để chính xác và chốt được số thu, đích thân lãnh đạo Tổng cục Hải quan- đồng chí Phó Tổng cục trưởng Nguyễn Dương Thái đã đến trực đêm 31-12-2016 tại trụ sở Kho bạc Nhà nước. Không khí tại phòng trực chốt số thu NSNN trong trụ sở Kho bạc Nhà nước thật sôi động, đông đủ cả lãnh đạo và các cán bộ làm công tác ngân sách của Kho Bạc Nhà nước, Tổng cục Thuế, Tổng cục Hải quan và Vụ Ngân sách Nhà nước của Bộ Tài chính. Mọi người sôi nổi trao đổi về các con số.
Trong khi bộ phận thống kê của Kho bạc dõi theo những con số chạy trên màn hình, thì liên tục những cuộc điện thoại của cả cán bộ làm dự toán, thống kế của Tổng cục Hải quan và Tổng cục Thuế gọi điện để đối chiếu con số thu vào các khoản thuế có trùng khớp, nét mặt ai đấy đều xen lẫn những căng thẳng, lo lắng. Đôi khi có tiếng reo lên mừng rỡ vì màn hình thống kê lại nhảy thêm một vài con số.
Sát thời điểm 0 giờ ngày 31-12, Tổng giám đốc Kho bạc Nhà nước Nguyễn Hồng Hà thông báo, tạm chốt số thu NSNN của ngành Hải quan năm 2016 là 271.933 tỷ đồng, vượt dự toán đề ra của năm 2016 là hơn 0,72%. Vậy là ngành Hải quan đã đạt và vượt chỉ tiêu thu NSNN ở thời điểm sát nút. Không gian như vỡ òa!
Ngay trong thời khắc đó, số thu đạt được cũng đã được lãnh đạo Kho bạc Nhà nước báo cáo tới lãnh đạo Bộ Tài chính, Chính phủ, Quốc hội.
Và tính đến 10 giờ sáng ngày 1-1-2017, chốt số thu NSNN của toàn ngành Hải quan đạt 272.167 tỉ đồng, đạt 100,8% dự toán, tăng 3,8% so với cùng kỳ năm 2015.
Ngành Hải quan hoàn thành chỉ tiêu NSNN tại thời điểm sát nút của năm 2016 là một nỗ lực rất lớn của tập thể lãnh đạo và của CBCC toàn ngành Hải quan.
Có theo dõi cả một năm đầy biến động mới cảm nhận được hết những lo lắng của những người làm công tác điều hành, dự toán, tổng hợp thu NSNN của ngành Hải quan. Có thể nói, 2016 là một năm đầy vất vả với ngành Hải quan trong nhiệm vụ trọng tâm quan trọng này.