|
Câu ca dao dân dã mà thấm đẫm tình quê, chứa chan cả khoảng mênh mông nơi chốn quê lam lũ mà không ai có thể quên được dù đi xa quê bao lâu!  |
| “Đặc sản” của đồng bưng. Ảnh: HOÀNG DIỆU |
Vùng đồng quê yên bình, mênh mông nước quê tôi vẫn đủ sức quyến rũ và níu chân bất cứ ai từng một lần đến. Ở đó, ngoài vẻ đẹp mộc mạc của thiên nhiên, lòng người chất phác còn có những món ăn dân dã mà ai đã từng nếm qua thì không thể quên được. Ðó là món lá hẹ nước, rau dừa chấm mắm kho, canh chua bông súng cá rô đồng, năn nhúng lẩu, gỏi bông điên điển...
Mỗi mùa mưa, dù phải sống trong cảnh đồng trũng mưa mùa, nhưng vùng quê yên tĩnh không vì thế mà mất đi vẻ đẹp vốn có của nó. Người dân đã quen rồi với những ngày mưa ngập, không những thế, mùa nước luôn mang về cho người dân quê tôi những sản vật phục vụ nhu cầu cuộc sống hằng ngày.
…Thời trước, quê tôi có nghề cầm trâu. Ở vùng đất cầm trâu, nay thuộc vùng Bang Cang - Láng Cháy, xã Tân Lộc Ðông và Tràm Thẻ, xã Tân Phú. Năn bộp, năn kim mọc dày đặc. Ngay cả những đứa trẻ lên mười đi chân không lên năn cũng không chìm tới nước, ướt chân. Nước mưa cứ ngập lênh láng đồng bưng. Năn vượt lên xanh mướt, lấp lánh dưới ánh nắng le lói, tạo thành những làn sóng chòng chành buổi chiều tà khi có ngọn gió thổi qua. Trâu cầm mỗi bầy hàng mấy chục, thậm chí cả trăm con. Ðể có chỗ nghỉ, người len trâu phải gom năn độn làm chỗ cho trâu nằm. Ðó cũng là món ăn hời của trâu trong mùa nước.
Tụi nhỏ chúng tôi lén theo mấy chiếc xuồng be tám, chống vọt ra xa rồi trầm mình xuống đồng năn lặn ngụp, lựa bụp năn non nhổ lên ăn ngọt lịm. Trên cánh đồng này, mùa nước thì ăn năn bộp, mùa hạn đi móc củ năn kim. Những món ăn dân dã thuở nào giờ trở thành món xa xỉ, đắt tiền.
Bữa cơm ở nhà mỗi khi có khách thì một mớ bông điên điển, ít bông súng và những loại rau dại mọc quanh nhà, gốc cây sau vườn như càng cua, rau má... chấm với cá kho, mắm kho dường như không thể thiếu. Cá cũng được bắt lên từ sông, rạch, ruộng bằng các dụng cụ tự chế như: lọp, lờ nan, lưới... còn tươi rói. Nồi canh chua bông súng với cá lóc, cá rô đồng, cùng mớ rau nêm ngò om, ngò gai đậm đà hương vị đồng quê. Không gian càng trở nên ấm cúng khi bên ngoài trời mưa rỉ rả, húp chút nước mắm kho cảm nhận vị mặn, vị cay, vị ngọt bùi, béo ngậy của cá đồng, hương thơm lừng của mắm cũng đủ khiến ai đã từng tới quê tôi chẳng muốn quay về.
Bên phía cánh đồng đất gò (trồng lúa mùa, lúa thuần nông), cứ sau vài trận mưa đầu mùa, các thửa ruộng lênh láng nước. Ðó là lúc những cây hẹ nước bắt đầu đâm tược. Chẳng mấy chốc cọng hẹ đã mọc dài chừng gang tay, non nhuốt. Bọn trẻ chúng tôi bắt đầu đi thu hoạch “của trời ban”. Nói vậy cho oai, chớ thật ra trong những buổi hè ở đồng quê chẳng có gì chơi, chúng tôi rủ nhau nhổ năn, nhổ lá hẹ, vừa làm món ăn, vừa bán phụ thêm tiền chi tiêu cho mẹ.
Hẹ nước như loài rong không chỉ mọc ở ruộng nước mà còn có mặt ở các kinh, mương, đầm nước vùng đất phèn. Loài rau dại này mọc nhiều ở khu vực đồng trũng phèn. Nơi nào nước sâu, chảy mạnh, nhiều thì lá hẹ nước có màu xanh đậm, to bản hơn, xốp hơn, giòn hơn và thơm hơn hẹ mọc ở đáy mương. Hẹ nước được dùng ăn sống như một loại rau, chấm nước cá kho, thịt kho..., nhưng ngon nhất là chấm mắm kho. Có lần tôi hỏi ngoại: “Sao người ta lại biết ăn món rau như cỏ này hay thế ngoại?”. Ngoại chỉ cười nói: “Ngoại cũng không biết. Từ lúc ngoại còn nhỏ cỡ con đã ăn lá hẹ, năn bộp... trong các bữa ăn”.
Ngọn rau dại trên mâm cơm đạm bạc của người nghèo vùng đất quê dần thu hút khẩu vị và trở thành đặc sản với dân thành thị nhiều nơi, bởi vừa ngon, bổ, lại rất an toàn vì là loại rau siêu sạch! Những cánh đồng năn cầm trâu, ruộng lúa đầy lá hẹ giờ không còn nữa, thay vào đó là những vuông tôm, luân canh tôm - lúa.
Hẹ nước, năn bộp giờ chỉ còn mọc theo mé mương hoặc ít ỏi trong ruộng lúa thuần nông hai vụ. Muốn ăn bữa rau này chấm mắm kho cũng phải tốn vài chục ngàn đồng để mua. Ðã ra chợ huyện, chợ thành phố nên rau đồng giờ “đắt như tôm tươi!”./.
Phong Phú