Trong bài phân tích “Trung Quốc: Bùng nổ hay phá sản?” trên Tạp chí trực tuyến “Tiền tệ và Thị trường” (MAM) của Mỹ, nhà kinh tế Mỹ Bryan Rich đã cảnh báo rằng mặc dù kinh tế Trung Quốc tiếp tục tăng trưởng với tốc độ đáng kinh ngạc trong cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu tồi tệ nhất trong lịch sử và nhiều người tin rằng Trung Quốc sẽ dẫn dắt nền kinh tế thế giới ra khỏi khủng hoảng và nhanh chóng chi phối kinh tế toàn cầu, song một kịch bản khác hoàn toàn có thể xảy ra: nền kinh tế Trung Quốc có thể là mối đe dọa lớn đối với nền kinh tế thế giới với ít nhất 2 lý do.

Một là Trung Quốc đang thực sự thao túng tiền tệ. Trung Quốc giành được sức mạnh kinh tế như hiện nay một phần nhờ duy trì giá trị đồng Nhân dân tệ (NDT) thấp hơn so với thực tế để chiếm ưu thế trên các thị trường xuất khẩu quốc tế.

Trong thời buổi nền kinh tế toàn cầu phát triển tốt đẹp, thế giới có thể sẵn sàng bỏ qua những thiệt hại mà chính sách tiền tệ của Trung Quốc gây ra cho kinh tế toàn cầu. Tuy nhiên, nay thế giới đang khó khăn, sự thao túng tiền tệ của Trung Quốc đang trở thành vấn đề nóng bỏng đối với các đối tác buôn bán của Trung Quốc, đặc biệt là Mỹ.

Đây sẽ luôn là vấn đề nóng chừng nào thương mại toàn cầu vẫn mất cân bằng và chính sách tiền tệ của Trung Quốc có thể dẫn đến các cuộc chiến tiền tệ, chia rẽ chính trị và bảo hộ mậu dịch.

Hai là tăng trưởng bùng nổ của Trung Quốc có thể nhanh chóng biến thành nền kinh tế bong bóng. Bùng nổ đầu cơ thúc đẩy xây dựng cơ sở hạ tầng ồ ạt và quá mức ở Trung Quốc và đã tràn ra các thị trường tài chính và bất động sản thế giới.

Tuy nhiên, sự bùng nổ này hầu như không thúc đẩy được nhu cầu trong nước của Trung Quốc. Vì vậy, sự tăng trưởng nhanh chóng này không bền vững và phần lớn được thúc đẩy bởi phản ứng chính sách tín dụng dễ dàng của Trung Quốc đối với cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu.

Cần nhớ lại rằng khi cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu đạt đến đỉnh cao, các chính phủ trên thế giới phản ứng lại bằng các gói kích thích tài chính ồ ạt nhằm khởi động quá trình phục hồi. Trung Quốc mặc dù nền kinh tế vẫn tăng trưởng 6% song cũng đã sử dụng gói kích thích tài chính lên tới 16% GDP, lớn nhất thế giới.

Cung ứng tiền tệ của Trung Quốc tăng tới 79% kể từ khi bùng nổ cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu, gấp 5 lần mức cung ứng tiền tệ của Mỹ. Hiện nay, Trung Quốc bắt đầu giảm tốc độ tăng cung ứng tiền tệ nhằm kiềm chế giá bất động sản và giá lương thực tăng đột biến.

Nhà kinh tế Bryan Rich nhấn mạnh chính Trung Quốc cung cấp tín dụng rẻ cho thế giới và tài trợ cho sự bùng nổ tiêu dùng không bền vững ở Mỹ. Đối với một thế giới đã quen với ý tưởng nền kinh tế Trung Quốc sẽ tăng trưởng luôn ở mức 2 con số, nền kinh tế toàn cầu sẽ biến động không thể dự báo được nếu nền kinh tế Trung Quốc giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế xuống còn 5%.

Vì vậy, thay cho kịch bản trở thành bàn đạp thúc đẩy phục hồi kinh tế toàn cầu, một kịch bản khác hoàn toàn có thể xảy ra: sự thần kỳ tăng trưởng của Trung Quốc sẽ chấm dứt một cách tồi tệ. Với tốc độ tăng trưởng 5%, nền kinh tế Trung Quốc sẽ rơi vào suy thoái, đe dọa việc làm của hơn 1 tỉ người Trung Quốc

Tổ chức Fitch Ratings cho biết tốc độ tăng trưởng 5% của nền kinh tế Trung Quốc sẽ làm giảm 20% giá hàng hóa trên toàn cầu. Theo nghiên cứu của nhóm giáo sư trường Đại học Harvard, giá hàng hóa giảm có thể dẫn đến vỡ nợ chủ quyền mang tính dây chuyền. Thập kỷ tiếp sau thập kỷ bùng nổ tín dụng của Trung Quốc sẽ là thập kỷ giảm bớt chi tiêu để trả nợ. Trong bối cảnh này, nền kinh tế toàn cầu vốn dễ bị tổn thương do cuộc khủng hoảng nợ công sẽ phải chật vật để được an toàn do những hiểm họa xuất phát từ nền kinh tế Trung Quốc.

Cẩm Tuyến