Cộng tác viên tuyên truyền tham gia BHYT cho người dân tại thị xã Bình Minh (Vĩnh Long).

9 triệu lao động chưa tham gia BHYT

Hiện tại,áttriểnBHYTởkhuvựclaođộngphichínhthứđá bóng ngày hôm nay toàn quốc có khoảng trên 84,5 triệu người tham gia BHYT, đạt tỷ lệ bao phủ 89% dân số, vượt 0,9% so với chỉ tiêu Thủ tướng Chính phủ giao tại Quyết định số 1167/QĐ-TTg và vượt 9% so với chỉ tiêu tại Nghị quyết số 21-NQ/TW. Tuy nhiên, có 1 nhóm lao động thuộc khu vực phi chính thức và nhóm mà chủ có sử dụng lao động nhưng không có quan hệ lao động (không có hợp đồng lao động) và có một bộ phận người lao động làm công ăn lương nhưng lại không tham gia hệ thống bảo hiểm xã hội (BHXH), BHYT. Ông Bùi Sỹ Lợi cho biết, theo báo cáo điều tra chính thức của Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội, Việt Nam có 14,7 triệu lao động tham gia BHXH thì đương nhiên tham gia BHYT. Nhưng vẫn còn 9 triệu lao động có quan hệ tiền lương mà không tham gia BHXH, đồng nghĩa với việc không tham gia BHYT.

Theo ông Lợi, để mở rộng và phát triển bền vững đối tượng tham gia BHYT, đảm bảo mục tiêu BHYT toàn dân thì việc mở rộng bao bao phủ BHYT với nhóm lao động trong khu vực phi chính thức này là rất quan trọng và đây là nhóm quyết định. Bởi trong nhóm đối tượng này có 1 bộ phận không nhỏ thuộc đối tượng tham gia BHXH và BHYT bắt buộc vì có quan hệ tiền lương (từ 1/1/2018, người lao động có hợp đồng lao động từ 1 tháng trở lên thuộc đối tượng tham gia BHXH và BHYT bắt buộc).

Với mức đóng BHYT bằng 4,5% tiền lương hàng tháng thì mức đóng góp vào quỹ BHYT của nhóm đối tượng này sẽ cao hơn hộ gia đình và các nhóm do ngân sách nhà nước đóng hay hỗ trợ đóng (có mức đóng bằng 4,5% mức lương cơ bản). Đây là điều rất đáng lưu ý. Vì vậy, cần phải khuyến khích và có các giải pháp để thu hút nhóm đối tượng này tham gia BHYT.

Tránh tình trạng “lựa chọn ngược”

Bàn về các giải pháp mở rộng và phát triển tỷ lệ bao phủ BHYT đối với lao động thuộc khu vực phi chính thức, ông Phạm Lương Sơn - Phó Tổng giám đốc BHXH Việt Nam cho biết, công tác tuyên truyền để mọi tầng lớp nhân dân hiểu đủ, hiểu đúng về chính sách BHYT không loại trừ bất kỳ một nhóm nào. Vấn đề quan trọng là phải có những hình thức, nội dung tuyên truyền sát với nhóm đối tượng đích. Trong công tác tuyên truyền, BHXH Việt Nam luôn xác định những nhóm đối tượng và những nội dung phù hợp.

Giải pháp tuyên truyền cho thị trường phi chính thức BHXH Việt Nam đã triển khai rất nhiều hình thức, nhiều biện pháp quyết liệt và đã có những tiến triển nhất định trong quá trình tham gia. Thông tin rõ hơn điều này, ông Sơn cho biết, riêng hộ gia đình có trên 17 triệu người tham gia BHYT, trong đó có rất nhiều người trong hộ gia đình thuộc đối tượng lao động ở khu vực phi chính thức. Đó là một tín hiệu đáng mừng. Điều quan trọng trong công tác tuyên truyền là phải làm sao khắc phục được tình trạng “lựa chọn ngược”, tức là chỉ có người ốm, người có bệnh sẵn mới tham gia BHYT.

Ông Lợi đặt vấn đề: Tại sao không bao phủ được BHYT toàn dân trong khi lợi ích lớn như vậy? Đầu tiên phải xem lại chất lượng chăm sóc sức khỏe nhân dân, mặc dù rất tốt nhưng rõ ràng có điều gì đó chưa làm hài lòng người dân. Theo ông Lợi, cơ sở khám chữa bệnh phải thu hút và đạt được sự hài lòng của người dân, từ đó sẽ lan tỏa chính sách BHYT. Hai là phải bám vào các nghị quyết của Trung ương, vào chính sách pháp luật. “Tôi nghĩ rằng, chính quyền địa phương đã vào cuộc với BHXH, với BHYT nhưng ở một chừng mực nhất định nào đó, nhất là lãnh đạo từ cấp xã, cấp huyện trở lên còn chưa mấy quan tâm. Trong quy định của pháp luật thì hội đồng nhân dân các cấp phải giao chỉ tiêu phát triển đối tượng tham gia BHXH, BHYT. Giao nhưng không kiểm tra, không giám sát, đôn đốc và không đánh giá kết quả thực hiện nên có tình trạng có địa phương thì bao phủ gần hết, có địa phương thì tỷ lệ tham gia còn chưa cao”- ông Lợi nhận định.

Ông Lợi cho rằng, trọng trách này không chỉ của ngành BHXH và ngành Y tế mà của cả hệ thống chính trị. Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức thành viên và các tổ chức xã hội, xã hội nghề nghiệp phải vào cuộc với một tinh thần trách nhiệm, trước hết là vận động hội viên của mình tham gia, còn nếu chỉ giao cho 1 số ngành có chức năng chủ yếu thì khó mà thành công.

Hà My