Gần 3 thế kỷ trôi qua với biết bao thăng trầm của thời gian, của chiến tranh, Ðình thần Tân Thuộc (vàm Ô Rô, xã An Xuyên, TP Cà Mau) trở thành nơi để người dân địa phương nhớ về cội nguồn dân tộc, thể hiện nét đẹp văn hoá truyền thống rất đáng trân trọng.

Gần 3 thế kỷ trôi qua với biết bao thăng trầm của thời gian, của chiến tranh, Ðình thần Tân Thuộc (vàm Ô Rô, xã An Xuyên, TP Cà Mau) trở thành nơi để người dân địa phương nhớ về cội nguồn dân tộc, thể hiện nét đẹp văn hoá truyền thống rất đáng trân trọng.

Theo sự tích tương truyền, đầu thế kỷ 18, ở vàm Ô Rô, ấp Tân Thuộc, rừng còn nguyên sinh, hoang sơ, có gia đình ông Trương Văn Lừa từ miền Trung chạy giặc vào Nam. Khi đến rạch không tên, thấy ô rô mọc đầy sông, từ vàm tới ngọn rạch nên gia đình ông Lừa đã ở lại đây khai khẩn. Về sau có thêm 3 gia đình đến sống. Và cũng từ đó, cái tên rất dân dã: vàm Ô Rô ra đời.

Các thành viên Ban Quản lý Đình thần Tân Thuộc cúng lễ Hạ Điền.

Chánh bái Nguyễn Văn Hoành cho biết: “Ngày xưa vàm Ô Rô dưới sông sấu nghé, trên rừng cọp um. Hằng đêm cọp vào nhà bắt heo, phá xóm nên người dân nơi đây ra đầu vàm cất miếu thờ Ông Hổ, khi cúng xong thì đem ra sau miếu để, tối lại cọp đến giành ăn. Và từ đó, ai có súc vật chết đem bỏ sau miếu và về sau cọp bớt vào nhà dân quấy phá.

Ngang bên kia sông có rạch Giồng Nhum, có nhà họ Trần, họ Cao bàn với ông Nguyễn Văn Lâu đặt tên ấp để khai thôn lập ấp. Ông Nguyễn Văn Lâu đặt tên bên kia là Thành, bên đây là Thuộc và thêm vào chữ Tân, từ đó cái tên Tân Thành và Tân Thuộc ra đời. Ðặc biệt, ngày 19/11/1852, người dân vàm Ô Rô nức lòng hãnh diện khi vua Tự Ðức giao cho ấp Tân Thuộc 1 sắc thần để thờ những vị anh hùng vì dân, vì nước chống giặc ngoại xâm đã hy sinh. Từ đó, miếu Ông Hổ trở thành Ðình thần Tân Thuộc thờ Thành Hoàng Bổn Cảnh với mong ước mưa thuận gió hoà, quốc thái dân an”.

Năm 1945, để chống lại sự hung hăng xâm lược của thực dân Pháp, hằng đêm sân đình trở thành sân tập quân sự của Thanh niên Tiền phong và Thanh niên Cứu quốc của xã An Xuyên. Ngày tập bắn ná, ném phi tiêu, ném lựu đạn, đêm tập võ. Ðể qua mắt bọn nguỵ quân, nguỵ quyền, người dân tổ chức thật nhiều cuộc cúng bái thần linh như: lễ Kỳ Yên, Thượng Ðiền, Hạ Ðiền, Tam Ngươn, Tứ Quý… Và từ đó, Ðình thần Tân Thuộc vừa là nơi sinh hoạt tâm linh, vừa là cơ sở cách mạng, họp mặt, trao đổi thông tin của cán bộ trong vùng.

Cũng theo Chánh bái Nguyễn Văn Hoành, năm 2003, đình được trùng tu lớn, gia đình ông Thế Sung (hay còn gọi là Bang Son) đứng ra sửa chữa lại. “Tuy nhiên, những hiện vật như: cây đòn, tủ thờ, chuông, mỏ… vẫn được Ban Quản lý bảo quản, gìn giữ cẩn thận, bởi đây là những hiện vật hết sức thiêng liêng”, Chánh bái Nguyễn Văn Hoành khẳng định.

Vào dịp lễ Hạ Ðiền hay lễ Kỳ Yên, khi đến với Ðình thần Tân Thuộc, người dân lại có cơ hội được ôn lại những truyền thống tốt đẹp của ông cha. Ðây còn là nơi giáo dục cho thế hệ trẻ truyền thống lịch sử của dân tộc mà ai cũng phải có trách nhiệm bảo tồn và phát huy./.

Bài và ảnh: Thanh Phương