Một khách hàng gửi tiền 500 và 1.000 rupee vào máy gửi tiền mặt ở một ngân hàng ở Mumbai,ẤnĐộbấtngờhủytiềngiấymệnhgiálớnngaytrongmộtđêtỷ số bóng đá hom nay Ấn Độ, ngày 8/11/2016. Ảnh nguồn: Reuters.

Thủ tướng Narenda Modi tuyên bố tiền giấy mệnh giá 500 và1.000 rupee – trị giá khoảng 7,5 USD và 15 USD – không còn giá trị pháp lý bắt đầu từ nửa đêm ngày thứ Ba. Thông báo này gây ngạc nhiên tất cả người Ấn Độ, những người này chỉ có vỏn vẹn 4 giờ để chuẩn bị trước khi tiền của họ chỉ còn là “tờ giấy”.

Số liệu của RBI ước lượng rằng tiền giấy với hai mệnh giá này đang chiếm khoảng 86% giá trị tiền mặt trong lưu thông ở Ấn Độ hiện nay. Ngay sau thông báo, truyền hình Ấn Độ đã phát đi hình ảnh về những dòng người xếp hàng dài ở các trạm xăng và máy rút tiền.

Người dân chờ gửi và rút tiền bên ngoài trạm ATM của ngân hàng ICIC ở Rajkot, Ấn Độ ngày 8/11/2016. Ảnh nguồn: Reuters.

Động thái gây sốc này là bước đi mới nhất của chính quyền Thủ tướng Modi nhằm xóa tan ‘mây mù’ phủ bóng lên nền kinh tế, che mắt các cơ quan thuế của Ấn Độ.

Ấn Độ sẽ cho phép gửi và đổi các đồng tiền cũ ở các ngân hàng và bưu điện cho đến cuối năm. Ngoài ra nó sẽ không có giá trị ở nơi nào khác, ngoại trừ bệnh viên và nhà thuốc trong một vài tuần.

“Trong một thời gian ngắn, chắc chắn nó sẽ là một cú sốc cho các doanh nghiệp nhỏ”, ông Jahangir Aziz, Trưởng Phòng nghiên cứu các nền kinh tế đang phát triển của JPMorgan nhấn mạnh. “Người dân đang trở nên rất giận dữ”.

Ông Urjit Patel, Thống đốc mới được bổ nhiệm của Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ cho biết, quyết định đã được đồng thuận bởi Chính phủ và Ngân hàng Trung ương và là "một bước tiến mạnh mẽ để chống lại sử dụng tiền đen – tiền có được từ việc trốn tránh các nghĩa vụ thuế, và ... tiền giả". Ước tính khoảng 16,5 tỷ tờ tiền 500 rupee và 6,7 tỷ tờ 1.000 rupee sẽ cần được trao đổi.

Các nhà phân tích cho rằng những người Ấn Độ đang giữ tiền tệ từ các nguồn hợp pháp - và trên đó họ đã phải trả thuế thu nhập - sẽ không gặp phải khó khăn, nhưng những người đang ngồi trên đống tiền từ các hoạt động bất hợp pháp, bao gồm từ tham nhũng, sẽ lộ diện.

"Loại bỏ các tờ tiền mệnh giá cao sẽ gây ra một nỗi sợ hãi trong những người nắm giữ chúng cho các mục đích bất hợp pháp và thúc đẩy tiến tới thiết lập một hệ thống thanh toán điện tử hiệu quả hơn", ông Eswar Prasad, Giáo sư kinh tế tại Đại học Cornell cho biết.

Động thái này theo sau khi chấm dứt một lệnh ân xá trong vòng bốn tháng cho những người trốn thuế tự nguyện ra khai báo, đã thu về cho ngân sách 9,8 tỷ USD thất thu trước đây. New Delhi đã cam kết sẽ có biện pháp nghiêm khắc đối với những người để mất cơ hội này.

"Với mức độ của tiền đen đang có ở đất nước này, một biện pháp nghiêm ngặt là cần thiết", ông Tushar Arora, một nhà kinh tế tại HDFC Bank cho biết thêm rằng các biện pháp này sẽ giúp thể chế hóa nền kinh tế Ấn Độ và thúc đẩy doanh thu từ thuế.

"Thật tốt khi chính phủ đã làm người dân ngạc nhiên", ông Arora thêm. "Nếu được cảnh báo trước, mọi người có thể sẽ tìm ra sơ hở".

Nhưng ông cũng thừa nhận rằng bước đi bất ngờ này “có thể dẫn đến một số bối rối trong tương lai gần” và có khả năng xảy ra một sự thiếu hụt tiền mặt trong ngắn hạn, nếu quá trình chuyển đổi không được xử lý trơn tru.

Ông Shaktikanta Das, Bộ trưởng Tài chính Ấn Độ cho biết ngân hàng sẽ lưu giữ hồ sơ của những người đến gửi tiền, hoặc trao đổi các tờ tiền cũ mệnh giá cao và kêu gọi người Ấn Độ không giúp đỡ bạn bè hoặc gia đình gửi tiền không rõ nguồn gốc hay từ các nguồn bất hợp pháp.

Ông Aziz của JPMorgan đã cảnh báo rằng hành động này có thể vô tình làm tổn thương người nghèo Ấn Độ, ở các các vùng nông thôn xa xôi, những người có thể giữ tiền mệnh giá cao để tiết kiệm, trong khi không biết đến tin tức trong thời gian cho phép gửi và đổi tiền đến cuối năm nay.

"Người nghèo thường ít thông tin hơn so với tầng lớp trung lưu thành thị và họ sẽ mất nhiều nhất nếu họ không chuyển đổi vào đúng thời điểm," ông nói./.

Ngọc Trang (theo FT)