Theốngnhấtcơchếquảnlývớicácchươngtrìnhmụctiêuquốkèo f88o cơ quan soạn thảo, thời gian qua, các chương trình mục tiêu quốc gia (CTMQG) được quản lý, điều hành theo Quyết định 41 năm 2016 của Thủ tướng Chính phủ đã đạt nhiều kết quả tích cực. Bên cạnh đó, trong quá trình quản lý, triển khai thực hiện cho thấy một số quy định còn bất cập, không phù hợp với thực tiễn.

Chẳng hạn, về huy động, phân bổ và sử dụng nguồn lực, quy định về tỷ lệ đối ứng được ban hành độc lập theo từng chương trình và chưa thực sự phù hợp với khả năng cân đối ngân sách của địa phương, chưa được các địa phương thực hiện đầy đủ, cơ chế bố trí vốn đối ứng chưa rõ ràng. Đây là một trong những nguyên nhân khiến kết quả huy động nguồn lực từ cân đối ngân sách địa phương tập trung chủ yếu ở một số địa phương phát triển, nhiều địa phương có cân đối nhưng không ổn định qua các năm hoặc chỉ tập trung cho CTMTQG xây dựng nông thôn mới, không cân đối vốn đối ứng cho CTMTQG giảm nghèo bền vững.

Phương thức cân đối, bố trí vốn cũng chưa được thực hiện thống nhất theo chủ trương của Trung ương; đa số địa phương chưa chủ động cân đối ngân sách cấp tỉnh đối ứng đủ theo tỷ lệ quy định. Bên cạnh đó, để thực hiện theo yêu cầu, các địa phương này thực hiện ấn định phân bổ chỉ tiêu xuống ngân sách huyện, xã và chỉ tiêu huy động từ người dân để xác định vào nguồn vốn đối ứng. Việc phân bổ chỉ tiêu bố trí vốn đối ứng ngân sách địa phương như trên, mặc dù không trái quy định nhưng "gây khó" cho cấp cơ sở và người dân, nhất là những cấp ngân sách còn khó khăn, không có nguồn thu, nằm ở địa bàn khó khăn.

Quy định về lồng ghép nguồn lực thực hiện các CTMTQG mới được đưa ra như một nguyên tắc và phân cấp cho cấp tỉnh xác định nội dung, lựa chọn phương thức lồng ghép. Tuy nhiên, việc lồng ghép mới chỉ thực hiện được giữa các chương trình, dự án để huy động nguồn lực thực hiện CTMTQG xây dựng nông thôn mới. Nhưng công tác lồng ghép nguồn vốn có sự trùng lặp rất lớn giữa hai CTMTQG. Bên cạnh đó, mỗi chương trình, dự án có mục tiêu riêng nên việc lồng ghép thực chất khó thực hiện, có sự trùng lặp trong thống kê, đánh giá kết quả sử dụng nguồn vốn cho đầu tư các CTMTQG và khó thanh quyết toán.

Ngoài ra, quy định về cơ chế xác định, thống kê nguồn lực tín dụng tham gia hỗ trợ trực tiếp cho thực hiện các chương trình cũng còn chưa rõ ràng. Điều này dẫn đến kết quả thống kê nguồn vốn này giữa Ngân hàng nhà nước và cơ quan chủ chương trình còn chưa thống nhất, chưa tách rõ được nguồn lực tín dụng trực tiếp hỗ trợ cho từng chương trình và nguồn lực tín dụng hỗ trợ cho các chương trình khác thuộc ngành, lĩnh vực.

Do đó, Nghị định được xây dựng với mục tiêu nhằm cụ thể hóa các yêu cầu tại Nghị quyết của Quốc hội và chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ trong hoàn thiện hệ thống khung khổ pháp luật để quản lý, điều hành thực hiện các CTMTQG đạt hiệu quả cao.

Đồng thời, khắc phục và hạn chế những tồn tại, bất cập, những quy định không còn phù hợp về quản lý đối với các CTMTQG; hướng tới tăng cường phân cấp, tạo sự chủ động hơn cho địa phương, đặc biệt là cấp xã, trong thực hiện các CTMTQG giai đoạn 2021 - 2025.

Bên cạnh đó, Nghị định sẽ thay thế các văn bản quy phạm quy định về cơ chế quản lý áp dụng trong giai đoạn 2016 - 2020 đã hết hiệu lực thi hành và cụ thể hoá các quy định của Luật Đầu tư công năm 2019, Luật Ngân sách nhà nước năm 2015 có liên quan đến CTMTQG.

Dương An