Trưởng đoàn, Thứ trưởng Ngoại giao Iran Abbas Araqchi: "Dù còn bất đồng, song Mỹ và Iran sẽ tiếp tục đàm phán vào tuần tới"

Mỹ và Iran đã tiến hành họp song phương bắt đầu từ ngày 9-6. Đây là cuộc họp trực tiếp và chính thức đầu tiên giữa hai nước kể từ sau cuộc Cách mạng Hồi giáo năm 1979. Mục đích của cuộc gặp này là chuẩn bị cho cuộc họp giữa Iran với sáu cường quốc tại Vienna (Áo) trong vòng đàm phán tiếp theo vào ngày 16 đến 20-6 tới để thảo luận chi tiết bản thỏa thuận cuối cùng. Sau cuộc đàm phán với các quan chức cấp cao Mỹ, một quan chức cấp cao Iran cho rằng cuộc đàm phán giữa Iran với 6 cường quốc chính về việc hạn chế chương trình hạt nhân của nước này để đổi lại việc phương Tây ngừng các lệnh trừng phạt có thể sẽ kéo dài thêm 6 tháng nếu không đạt thỏa thuận nào trước thời hạn 20-7 mà các bên đã thống nhất. Dù việc kéo dài này là phù hợp theo các điều khoản của cuộc đàm phán, song các chuyên gia cho rằng cả Iran và các cường quốc thế giới có thể sẽ phải đối mặt với những áp lực chính trị ở trong nước để tranh cãi về những điều khoản có lợi hơn trong thời gian kéo dài thêm này, do đó càng làm phức tạp thêm việc thương lượng.

Trước đó, chỉ ra sự cách biệt lớn trong quan điểm đàm phán mà khó có thể giải quyết trong vòng chưa đầy hai tháng, Ngoại trưởng Pháp Laurent Fabius cho rằng Iran nên từ bỏ yêu cầu có hàng nghìn máy li tâm làm giàu urani, thay vào đó, chỉ hạn chế ở mức vài trăm máy sử dụng để làm tăng lượng chất đồng vị có thể phân tách trong kim loại. Theo cơ quan hạt nhân của LHQ, hiện Iran có khoảng 19.000 máy li tâm, trong đó khoảng 10.000 máy đang hoạt động. Việc làm giàu urani có thể phục vụ mục đích dân sự hoặc quân sự, tùy theo mức độ làm giàu.

Tuy nhiên, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Pen Psaki cho rằng nên tập trung vào các cuộc đàm phán kín thực chất đang diễn ra chứ không nên để ý tới những gì mà các bên tham gia đàm phán phát biểu ra bên ngoài. Đề cập tới thời hạn 20-7, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Marie Harf nói: "Chúng tôi đang ở thời điểm quyết định của tiến trình đàm phán. Chúng tôi biết chúng tôi không còn nhiều thời gian". Thứ trưởng Araqchi cũng có chung quan điểm khi nói: "Vẫn còn có những khoảng cách. Để các quan điểm của chúng tôi xích lại gần nhau, phía bên kia phải đưa ra những quyết định khó khăn". Trong khi đó, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Pháp Romain Nadal cho rằng điều cần ưu tiên không phải là thời hạn 20-7 mà là phải đạt được một thỏa thuận đảm bảo rằng Tehran sẽ không chế tạo vũ khí hạt nhân.

Các quan chức phương Tây cho rằng Iran muốn duy trì một khả năng làm giàu urani vượt quá mức cần thiết cho các mục đích dân sự. Tháng trước, các cuộc thương lượng diễn ra khó khăn khi các bên cáo buộc nhau đưa ra những đòi hỏi không thực tế, làm tăng thêm những nghi ngại về khả năng đạt được bước đột phá vào tháng sau. Cuộc đối thoại song phương tuần này giữa các quan chức Mỹ và Iran là nhằm phá tan bế tắc này.

Việc kéo dài đàm phán có thể cần thiết, song Tổng thống Mỹ Barack Obama sẽ phải được Quốc hội phê chuẩn việc này, vào đúng thời điểm quan hệ giữa chính quyền của ông với các nhà lập pháp đang căng thẳng. Đồng minh thân cận của Mỹ là Israel - nước trước đây từng đe dọa tấn công các địa điểm hạt nhân của Iran - cũng bày tỏ thái độ hoài nghi về cơ hội đạt được thỏa thuận đủ để loại bỏ khả năng sản xuất vũ khí hạt nhân của Iran.