Mức phạt nợ thuế hiện thấp hơn nhiều lần so với lãi suất ngân hàng là một trong các lý do khiến nhiều DN chây ỳ đóng thuế. Ảnh minh hoạ.

Chây ỳ đóng thuế

Theókhănxửlýcácdoanhnghiệpnợđọngthuếpuntarenas fco thống kê của Cục Thuế Nam Định: đến hết 31-10-2011, tổng nợ đọng thuế trên địa bàn toàn tỉnh đã vượt quá 200 tỷ đồng, chiếm hơn 10% tổng thu ngân sách của địa phương trong khi ngưỡng quy định của Tổng cục Thuế là 4%. Hệ quả này là do nhiều doanh nghiệp cố tình không thực hiện nghĩa vụ nộp thuế kéo dài từ năm này qua năm khác, mặc dù cán bộ thuế đã thường xuyên nhắc nhở, thậm chí thực hiện cưỡng chế bằng biện pháp trích tiền gửi trong tài khoản ngân hàng của đối tượng nợ thuế.

Điển hình nhất là Công ty TNHH Đức Phương với tổng nợ lên đến 46,9 tỷ đồng, trong đó nợ tiền phạt chậm nộp là 18,9 tỷ đồng. Điều đáng nói là từ khi thành lập đến nay, doanh nghiệp này luôn tìm mọi cách để trốn tránh nghĩa vụ với Nhà nước dù bị các cán bộ thuế "truy nã" sát sao. Cực chẳng đã, Cục Thuế đã phải "lôi" ông chủ doanh nghiệp này lên gặp lãnh đạo tỉnh Nam Định để "ba mặt một lời". Tuy nhiên, nại lý do không bán được hàng, kinh doanh thua lỗ, đến nay doanh nghiệp này vẫn chưa đóng được đồng tiền thuế nào.

Ngoài ra, danh sách các "con nợ" thuế lớn, chây ỳ không chịu đóng thuế kéo dài nhiều năm còn có Công ty liên doanh TNHH Luveco (nợ 3,7 tỷ đồng), Tổng công ty xây lắp điện Nam Hà (3,2 tỷ đồng), Công ty cổ phần thương mại tổng hợp Nam Định (2,1 tỷ đồng).

Một số doanh nghiệp có nợ đọng thuế trước thời điểm thực hiện cổ phần hóa, nhưng không đủ thủ tục xóa nợ, sau khi cổ phần gặp khó khăn nên không có nguồn nộp thuế cũng tạo ra các khoản nợ lên tới hàng chục tỷ đồng. Đơn cử như trường hợp của Công ty cổ phần Bia ong Xuân Thủy nợ 18,6 tỷ đồng, trong đó tiền phạt là 6,4 tỷ đồng.

Theo Cục Thuế Nam Định, nợ thuế khó thu tăng chủ yếu bắt nguồn từ sự suy sụp của ngành kinh tế đóng tàu. Thực tế, do ảnh hưởng của suy thoái kinh tế thế giới từ cuối năm 2008 và tình hình lạm phát trong nước kéo dài, phần lớn các doanh nghiệp đóng tàu trên địa bàn tỉnh lâm vào cảnh hoạt động èo uột, cầm chừng. Thống kê cho thấy, hầu hết doanh nghiệp đóng tàu trên địa bàn tỉnh đều có nợ thuế, trong đó nhiều đơn vị hiện không có khả năng thanh toán như Công ty cổ phần Công nghiệp đóng tàu Cát Tường nợ thuế 25,6 tỷ đồng, Công ty cổ phần vận tải thương mại Minh Tuấn nợ thuế 7,7 tỷ đồng...

"Đười ươi giữ ống"

Trao đổi với phóng viên, một lãnh đạo Cục Thuế Nam Định cho biết: Việc quản lý thu hồi nợ của cơ quan thuế hiện giống như kiểu "đười ươi giữ ống". Doanh nghiệp hiểu luật rất rõ và biết cách để "lách luật". Trong khi đó, do nhiều vướng mắc nên cơ quan thuế chưa thể thực hiện được các biện pháp chế tài đủ mạnh, có sức răn đe đối với những doanh nghiệp dây dưa tiền thuế.

Theo ông Ngô Xuân Nam , Trưởng phòng Quản lý nợ và Cưỡng chế nợ thuế thuộc Cục Thuế Nam Định, hiện nay mức xử phạt chậm nộp thuế là 0,05%/ngày, tương đương 1,5%/tháng, thấp và "hấp dẫn" hơn so với lãi suất tín dụng của các ngân hàng thương mại. Do vậy, một số doanh nghiệp cố tình chậm nộp, chiếm dụng tiền thuế và chấp nhận để cho cơ quan thuế phạt "vô tư".

Điều đáng nói nữa là việc cưỡng chế nợ thuế gặp rất nhiều khó khăn dù đã được quy định rõ trong luật. Trong 7 biện pháp cưỡng chế thu thuế (theo điều 93 Luật Quản lý thuế), ngành Thuế Nam Định hiện chỉ mới dừng lại ở biện pháp thứ nhất (trích tiền từ tài khoản của đối tượng bị cưỡng chế tại Kho bạc Nhà nước, ngân hàng thương mại, tổ chức tín dụng khác).

Thực tế, cơ quan không đủ khả năng thực hiện biện pháp tiếp đó (kê biên tài sản, bán đấu giá tài sản kê biên) đối với các doanh nghiệp nợ đọng thuế. Lý do là tài sản của hầu hết doanh nghiệp nợ đọng thuế trên địa bàn đều đã được thế chấp tại các địa phương khác, vượt quá mối quan hệ của Cục Thuế. Hơn nữa, việc thực hiện biện pháp cưỡng chế này cần nhiều thời gian và rất phức tạp từ việc kê biên, định giá tài sản đến thực hiện cưỡng chế. Ngoài việc phải có kho bãi để cất giữ số tài sản trên trước khi đem ra đấu giá, cơ quan thuế còn phải phối hợp với nhiều cơ quan, ban ngành liên quan khác để thực hiện được việc này.

Tuy nhiên, ngay cả khi mới áp dụng biện pháp cưỡng chế trích tiền từ tài khoản của đối tượng nợ thuế, cơ quan Thuế cũng đã gặp rất nhiều khó khăn. Nguyên nhân là các doanh nghiệp thường có 4 - 5 tài khoản để giao dịch tại các chi nhánh ngân hàng, cả trong và ngoài tỉnh. Nếu bị "phong tỏa" tài khoản này, họ vẫn còn có những tài khoản khác (ngành thuế có thể không biết hoặc biết nhưng "chịu" vì không thể đụng tới được) để tiếp tục hoạt động. Hơn nữa, khi biết bị cưỡng chế, doanh nghiệp luôn tìm mọi cách và có đủ thời gian để rút hết tiền trong tài khoản ngân hàng của mình, nên số tiền ngành thuế thu được chẳng được là bao.

Mặt khác, theo quy định của Luật Quản lý thuế, các biện pháp cưỡng chế nợ thuế phải thực hiện theo đúng quy trình, đúng thứ tự từ biện pháp nhẹ nhất là trích tiền từ tài khoản tiền gửi của đối tượng nợ thuế đến biện pháp nặng nhất là thu hồi mã số thuế, đình chỉ việc sử dụng hóa đơn; thu hồi giấy chứng nhận kinh doanh, giấy phép thành lập và hoạt động, giấy phép hành nghề. Quy định này thực tế đang làm khó rất nhiều cho các cơ quan thuế. Việc áp dụng tuần tự các biện pháp cưỡng chế vừa làm mất nhiều thời gian của các cơ quan thuế, vừa làm mất cơ hội áp dụng những biện pháp cưỡng chế phù hợp nhất với tình huống.

Nhằm tháo gỡ những khó khăn trên, lãnh đạo Cục Thuế Nam Định kiến nghị Quốc hội nghiên cứu sửa đổi quy định về cưỡng chế nợ thuế theo hướng cho phép cơ quan thuế được chủ động áp dụng biện pháp cưỡng chế phù hợp, thậm chí cho phép thực hiện đồng thời các biện pháp để thu hồi nợ đọng thuế một cách có hiệu quả nhất. Ngoài ra, Cục Thuế tỉnh cũng kiến nghị với Tổng cục Thuế, Bộ Tài chính xem xét, trình lên cấp thẩm quyền nâng mức xử phạt nợ thuế hợp lý, đảm bảo công bằng cho các doanh nghiệp nghiêm túc thực hiện nghĩa vụ thuế với Nhà nước.

Hữu Chiến