Công chức Hải quan kiểm tra ô tô NK theo loại hình tạm nhập tái xuất. Ảnh: T. BÌNH

Dài cả không gian và thời gian

Thực tế trên đang xảy ra tại nhiều đơn vị Hải quan địa phương khi làm thủ tục cho các phương tiện NK.

Theệpdàicổvìđăngkiểbàn thắng tv trực tiếpo phản ánh của Cục Hải quan Thừa Thiên-Huế, có trường hợp DN làm thủ tục NK phương tiện tại địa bàn nhưng phải ra tận Hà Nội để đăng ký kiểm tra chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường xe cơ giới NK. Thời gian trung bình chờ kết quả đăng kiểm cho một lô hàng là 60 ngày kể từ ngày đăng ký. Với khoảng cách 650 km từ Thừa Thiên-Huế ra Hà Nội và thời gian chờ kết quả đăng kiểm khoảng 2 tháng, đây quả là vấn đề ảnh hưởng không nhỏ tới hoạt động của DN.

Tại Quảng Ninh, dù cách Thủ đô Hà Nội không xa, nhưng việc thực hiện đăng ký, kiểm tra, cấp Giấy chứng nhận chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường xe cơ giới, máy chuyên dùng NK cũng không tránh khỏi vướng mắc trên. Theo Cục Hải quan Quảng Ninh, hiện Cục Đăng kiểm Việt Nam đã thành lập Đội Kiểm tra chất lượng xe cơ giới khu vực 5 tại TP.Hạ Long. Tại đây đã thực hiện việc tiếp nhận hồ sơ, nhưng việc kiểm tra chất lượng đối với xe cơ giới, xe máy chuyên dùng NK vẫn phải thực hiện tại Hà Nội và Hải Phòng.

Do vậy, theo Hải quan Quảng Ninh, các DN NK ô tô, xe máy chuyên dùng qua các Chi cục như Móng Cái, Cái Lân vẫn thường phải kiểm tra chất lượng tại hai đơn vị: Đội Kiểm tra chất lượng xe cơ giới khu vực I (Hà Nội) hoặc Đội Kiểm tra chất lượng xe cơ giới khu vực II (Hải Phòng). Thời gian cấp Giấy chứng nhận chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường xe máy chuyên dùng NK của cơ quan Đăng kiểm thường phải mất từ 7 ngày đến 30 ngày tùy từng loại xe.

Tương tự, những DN NK phương tiện tại Hà Tĩnh cũng phải chờ kết quả đăng kiểm cho một lô hàng từ 2 đến 3 tháng. Nguyên nhân là do thời gian vận chuyển, lắp ráp lâu, khoảng cách địa lý xa, việc bố trí cán bộ kiểm tra còn mất nhiều thời gian. Trong khi đó, chi phí lưu kho bãi trung bình chờ kết quả đăng kiểm cho một lô hàng (DN đưa hàng về bảo quản hoặc tập kết hàng tại cảng chờ cơ quan Đăng kiểm bố trí cán bộ kiểm tra chất lượng) khoảng 5 triệu đồng, bao gồm cả chi phí kiểm tra, hoạt động của hàng hóa…

Theo Tổng cục Hải quan, thống kê từ các đơn vị Hải quan các tỉnh, thành phố cho thấy, từ ngày 1-1-2013 đến 30-6-2014 có trên 20.000 phương tiện (gồm xe máy chuyên dùng, xe ô tô chở hàng, xe ô tô chở người, xe đạp điện, xe máy điện, xe mô tô) làm thủ tục hải quan NK phải đăng ký kiểm tra chất lượng nhưng cơ sở đăng ký kiểm tra tại các địa phương nơi làm thủ tục NK không thực hiện được, phải đưa về trung tâm tại Hà Nội để kiểm tra; tập trung tại một số Cục Hải quan như: Lạng Sơn, Quảng Ninh, Cần Thơ, Đồng Nai, Thanh Hoá…

Thời gian trung bình cơ quan kiểm tra chuyên ngành thực hiện để có thông báo kết quả kiểm tra chất lượng đối với một lô hàng khoảng 20-30 ngày. Tại một số địa phương, do thời gian vận chuyển, khoảng cách địa lý xa, việc bố trí cán bộ kiểm tra còn mất nhiều thời gian nên có những mặt hàng mất tới 2-3 tháng mới có kết quả kiểm tra chất lượng, dẫn đến DN mất chi phí lưu kho, lưu bãi cao. Ví dụ, tại Thanh Hoá là 3 triệu đồng/lô/ngày; tại một số địa phương như Hà Tĩnh, Cần Thơ, chi phí trung bình còn lên tới 5 triệu đồng đến 6 triệu đồng/lô/ngày.

Cần tăng cường năng lực

Theo Cục Hải quan Lạng Sơn, việc kiểm tra tính năng an toàn và bảo vệ môi trường, thường cho kết quả thử nghiệm muộn dẫn đến DN bị xử phạt vi phạm hành chính vì chậm nộp chứng từ.

Nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho DN, rút ngắn thời gian kiểm tra chất lượng hàng hóa NK, Cục Hải quan Lạng Sơn đề nghị cần xây dựng quy chế phối hợp với cơ quan Đăng kiểm trong đó quy định thời gian cơ quan Đăng kiểm gửi cơ quan Hải quan nơi mở tờ khai một bản thông báo kết quả kiểm tra chất lượng xe, máy NK để theo dõi.

Đặc biệt cần thông báo ngay cho cơ quan Hải quan các trường hợp hàng NK không đạt chất lượng để phối hợp thống nhất các biện pháp xử lý. Cục Đăng kiểm Việt Nam cần mở thêm các trung tâm kiểm tra chất lượng xe, máy NK tại các địa phương có lưu lượng hàng hoá XNK phải kiểm tra chất lượng lớn như Lạng Sơn, Quảng Ninh, Lào Cai… để giảm chi phí đi lại cho DN.

Cùng quan điểm, Cục Hải quan Thừa Thiên-Huế cho biết, tại Khoản 3b Điều 10 Thông tư 31/2011/TT-BGTVT của Bộ Giao thông vận tải quy định về việc kiểm tra chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường xe cơ giới NK đã nêu: Đối với việc kiểm tra xe và cấp chứng chỉ chất lượng. Trong phạm vi 10 ngày làm việc (đối với xe chở người dưới 16 chỗ ngồi, chưa qua sử dụng) hoặc 5 ngày làm việc (đối với các loại xe cơ giới khác) kể từ ngày kết thúc kiểm tra xe cơ giới đạt yêu cầu và nhận đủ hồ sơ theo quy định.

Chính vì vậy, cần có quy định chế tài xử phạt đối với cơ quan quản lý chuyên ngành nếu gửi thông báo kết luận kiểm tra cho cơ quan Hải quan quá thời hạn quy định. Vì thực tế đã xảy ra nhiều trường hợp cơ quan quản lý chuyên ngành gửi kết quả kiểm tra cho cơ quan Hải quan quá thời hạn quy định làm chậm thời gian hoàn thành thủ tục hải quan. Trong các trường hợp này, thường DN bị phạt do nộp chậm kết quả quá thời hạn được nợ chứng từ nhưng lỗi không phải do DN mà là do cơ quan quản lý chuyên ngành.

Về phía Bộ Tài chính, mới đây cũng đã có văn bản đề nghị Bộ Giao thông vận tải phối hợp thực hiện một số giải pháp nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho DN, rút ngắn thời gian kiểm tra chất lượng hàng hóa XNK, giảm chi phí, thời gian thông quan hàng hóa. Theo Bộ Tài chính, Bộ Giao thông vận tải cần rà soát Danh mục hàng hóa NK thuộc diện phải kiểm tra chuyên ngành theo hướng thu gọn danh mục phải kiểm tra.

Ban hành tiêu chuẩn, quy chuẩn đối với hàng hóa phải kiểm tra chuyên ngành thuộc lĩnh vực của Bộ Giao thông vận tải quản lý. Trên cơ sở đó, giao/ủy quyền cho các trung tâm/cơ sở đủ năng lực kiểm tra chuyên ngành thực hiện việc kiểm tra, giám định theo các quy chuẩn, tiêu chuẩn ban hành. Cục Đăng kiểm Việt Nam thành lập thêm các trung tâm kiểm tra chất lượng tại các địa phương có lưu lượng hàng hóa XNK phải kiểm tra chất lượng lớn và các địa phương có cảng biển quốc tế.

Bộ Tài chính cho rằng, cơ quan Hải quan và Đăng kiểm cần xây dựng quy chế phối hợp trong đó quy định thời gian cơ quan Đăng kiểm gửi cho cơ quan Hải quan nơi mở tờ khai thông báo kết quả kiểm tra chất lượng để theo dõi, đặc biệt thông báo ngay cho cơ quan Hải quan đối với trường hợp không đạt chất lượng để phối hợp thống nhất các biện pháp xử lý.