Cán bộ Cục Hải quan Hà Nội rà soát hồ sơ, tờ khai hàng hóa phục vụ công tác KTSTQ. Ảnh: Hải Anh

Chỉ tính từ đầu năm đến nay, lực lượng kiểm tra sau thông quan (KTSTQ) đã phát hiện nhiều trường hợp vi phạm, thu nộp ngân sách hàng trăm tỷ đồng”, Phó Cục trưởng Cục KTSTQ, Tổng cục Hải quan Trần Minh Trung cảnh báo điều này trong cuộc trao đổi với phóng viên TBTCVN.

- PV: Có thể nói lĩnh vực hàng gia công, SXXK được ưu ái về thủ tục hải quan và cũng bị lợi dụng để gian lận thuế khá nhiều. Xin ông cho biết về những thủ đoạn, hành vi vi phạm, lợi dụng các cơ chế ưu đãi để gian lận, trốn thuế của một số DN thuộc lĩnh vực này?

- Ông Trần Minh Trung: Hiện nay trên cả nước có khoảng 9.000 DN gia công, SXXK và chế xuất, đóng góp tới trên 60% kim ngạch XNK. Như vậy, có thể thấy cả về số lượng DN và kim ngạch loại hình này đều rất lớn và đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế. Các DN gia công, SXXK chủ yếu hoạt động sản xuất trong lĩnh vực dệt may, da giày, điện tử, đồ gỗ…

Qua thực tế kiểm tra, giám sát của cơ quan hải quan cho thấy, bên cạnh các DN chấp hành tốt pháp luật, có không ít DN gia công, SXXK lợi dụng các chính sách ưu đãi về thuế để gian lận trốn thuế gây thất thu ngân sách, tạo ra sự bất bình đẳng trong hoạt động sản xuất kinh doanh giữa các DN. Cơ quan hải quan đã phát hiện dấu hiệu DN sử dụng mô hình công ty mẹ, công ty con để chuyển lợi nhuận đến nước có thuế thu nhập DN thấp hơn thông qua việc điều chỉnh giá gia công, hoặc giá của sản phẩm xuất khẩu. Thực tế hiện nay chưa có quy định cụ thể giá thuê gia công hay giá sản phẩm xuất khẩu mà chỉ căn cứ vào hợp đồng giữa 2 bên. Đối với mô hình công ty mẹ - công ty con thì việc điều chỉnh giá là tương đối dễ dàng.

Đồng thời, lợi dụng việc chưa có những quy định rõ ràng về việc quản lý nguyên liệu nhập khẩu để gia công, SXXK (được miễn thuế, không được tự ý chuyển tiêu thụ nội địa) dẫn tới việc hiện nay một số DN nhập khẩu song song cùng một loại nguyên phụ liệu nhưng nhiều loại hình: Vừa gia công, SXXK vừa sản xuất kinh doanh (phải nộp thuế ngay, được phép bán trong nước), sử dụng chung kho bãi, nhà xưởng, gây khó khăn trong việc quản lý của cơ quan nhà nước.

Ông Trần Minh Trung

Bên cạnh đó, cơ quan hải quan đã phát hiện không ít trường hợp gian lận trong quy trình thủ tục, như: Khai tăng định mức sản phẩm, tăng tỷ lệ hao hụt thực tế; không thanh khoản, thanh khoản thiếu tờ khai thực nhập; xuất bán nguyên liệu, thành phẩm dưới dạng phế liệu, phế phẩm. Tất cả những hành vi nêu trên của DN đều nhằm mục đích tận dụng nguyên liệu thừa nhằm tiêu thụ nội địa, kiếm lời.

- PV: Có ý kiến cho rằng, quy định quản lý hoạt động gia công, SXXK hiện nay là khá thông thoáng chính là nguyên nhân của tình trạng này. Ông có cho rằng cần phải siết chặt lại?

- Ông Trần Minh Trung: Việc tạo điều kiện thông thoáng, giảm thủ tục hành chính cho các DN là chủ trương chung của Nhà nước. Với một quốc gia đang phát triển như Việt Nam, việc có nhiều DN gia công, SXXK đang giúp giải quyết việc làm cho hàng trăm nghìn lao động. Do đó, loại hình DN này nhận được nhiều chính sách ưu đãi.

Đề cao vai trò của DN gia công, SXXK đối với nền kinh tế và trong bối cảnh cải cách thủ tục hành chính tạo thuận lợi cho hoạt động của DN, thời gian qua, Việt Nam đã ban hành chính sách ưu đãi để thu hút đầu tư, tạo điều kiện cho DN hoạt động trong lĩnh vực này. Nổi bật là việc Luật Hải quan đưa ra các quy định tạo điều kiện thông thoáng về mặt thủ tục hải quan đối với loại hình gia công, SXXK. Đồng thời Luật thuế XNK đã đưa ra quy định miễn thuế đối với nguyên liệu, vật tư nhập SXXK thay vi ân hạn thuế 275 ngày như trước đây. Tôi cho rằng chính sách của Nhà nước hiện nay là đang đi đúng hướng và phù hợp với tình hình đất nước cũng như hội nhập quốc tế.

Để thực hiện những cam kết quốc tế và chính sách hội nhập, Nhà nước có những chính sách tạo điều kiện chứ không buông lỏng, giảm tiền kiểm nhưng tăng cường hậu kiểm, đề cao tính tuân thủ tự chịu trách nhiệm của DN. Nhà nước sẽ phạt nặng đối với những DN cố tình làm sai, trốn thuế; đồng thời, không ngừng hoàn thiện và minh bạch các văn bản pháp luật.

- PV: Để tiếp tục phát hiện và thực hiện chống gian lận và trốn thuế trong lĩnh vực gia công, SXXK hiệu quả, thời gian tới lực lượng KTSTQ sẽ thực hiện các giải pháp gì và đề xuất gì đối với cơ chế chính sách, thưa ông?

- Ông Trần Minh Trung: Thời gian tới, chúng tôi sẽ tăng cường công tác KTSTQ đối với các DN gia công, SXXK đảm bảo phù hợp với quy định. Cơ quan hải quan tập trung KTSTQ tại trụ sở người khai hải quan, trong đó chú trọng thu thập thông tin, phân tích rủi ro kiểm tra các DN, mặt hàng, nhóm mặt hàng có rủi ro cao và những DN chưa được thực hiện KTSTQ; chú trọng đẩy mạnh hoạt động KTSTQ tại các chi cục hải quan đối với các lô hàng có dấu hiệu rủi ro cao, các lô hàng có dấu hiệu nghi ngờ về số lượng, chất lượng.

Bên cạnh đó, lực lượng KTSTQ sẽ tăng cường phối hợp với lực lượng trong ngành như Cục Điều tra chống buôn lậu, Cục Quản lý rủi ro, Cục Giám sát quản lý về hải quan và ngoài ngành như bộ đội biên phòng, công an... để kịp thời phát hiện và ngăn chặn những hành vi tiêu thụ nội địa trái phép đối với những nguyên liệu nhập khẩu để gia công, SXXK.

- PV: Xin cảm ơn ông!

Tính từ đầu năm đến hết quý 3/2017, lực lượng KTSTQ đã thực hiện 6.272 cuộc kiểm tra, thực thu vào ngân sách 1.353 tỷ đồng, đạt 64% chỉ tiêu năm 2017, tăng 3% so với cùng kỳ năm 2016. Trong đó, KTSTQ thuộc lĩnh vực gia công, SXXK, truy thu hàng trăm tỷ đồng.

Hải Linh (thực hiện)