Năm 2015,ấtkhẩuximăngRangõgặpđốithủbảng xếp hạng turkey super league XK xi măng Việt Nam có thể sẽ giảm sút khi đối mặt với nhiều thách thức. Ảnh: ST

Nhìn đâu cũng có đối thủ

Từ năm 2010, Việt Nam đã XK xi măng và clinker. Đến nay, sau 4 năm gia nhập nhóm các mặt hàng XK, ngành xi măng đã XK với mức tăng trưởng nhanh và ấn tượng. Việt Nam trở thành quốc gia XK xi măng đứng đầu các nước Đông Nam Á và là một trong năm quốc gia XK xi măng lớn nhất của thế giới. Năm 2014, Việt Nam XK được hơn 21 triệu tấn với kim ngạch XK đạt 912 triệu USD. Năm 2015, theo tính toán của Bộ Xây dựng, lượng xi măng XK sẽ đạt xấp xỉ mức XK năm 2014 với 19-20 triệu tấn.

Trước kết quả này, đã có ý kiến về việc có cần thiết một chiến lược dài hơi để XK xi măng phát triển bền vững hay không. Tuy nhiên, trước đánh giá lạc quan của Bộ Công Thương và Bộ Xây dựng về thành tích trong XK xi măng, với tư cách là DN đi đầu trong ngành sản xuất này, ông Nguyễn Tiến Đạt, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Xi măng The VISSAI lại đưa ra một nhận định trái ngược khi cho rằng, năm nay sẽ là một năm “đau thương” của XK xi măng và clinker Việt Nam và có lẽ cả những năm sau nữa.

Thống kê cho thấy, hết quý I-2015 sản lượng XK của xi măng của Việt Nam chỉ bằng 90% sản lượng XK cùng kỳ năm ngoái. Theo ông Nguyễn Tiến Đạt, con số này chưa nói lên điều gì cả khi mà một cơn sóng rất lớn đang chờ ập đến từ thị trường xung quanh, nhìn quanh ở đâu chúng ta cũng thấy đối thủ to mạnh hơn nhiều chúng ta. Phía Bắc có Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, ở phía Nam chúng ta có Indonesia. Phía Tây Nam, Việt Nam sẽ phải đối mặt với đối thủ Thái Lan khi năm nay nhiều nhà máy của họ đã đi vào hoạt động, sản phẩm sản xuất ra không dùng hết cũng phải XK ra nước ngoài.

Trong khi đó, một số điểm sáng về nhu cầu NK xi măng, clinker trong khu vực Đông Nam Á, Châu Đại Dương cũng không mấy khả quan, ví dụ với thị trường Australia, New Zealand thì đây không phải là đơn vị NK lớn vì tổng sản lượng NK không quá nửa triệu tấn... Bên cạnh đó, theo nhận định, nửa cuối năm 2015 việc XK sang Indonesia sẽ khó khăn do Indonesia chuẩn bị chuyển sang XK chứ không NK nữa...

Về vấn đề này, ông Nguyễn Anh Quân, Trưởng phòng phát triển, Tổng công ty Công nghiệp xi măng Việt Nam cho rằng, XK xi măng sẽ vấp phải nhiều thách thức như nguồn cung tăng mạnh và cạnh tranh, nhu cầu NK từ các đối tác bên ngoài chưa có dấu hiệu tăng trưởng trong năm 2015, đặc biệt cước vận chuyển từ Việt Nam tới thị trường NK đang mất dần lợi thế.

Cạnh tranh về giá

Nhận định tình hình XK xi măng, ông Nguyễn Tiến Đạt cho rằng, năm 2015 Nhà nước cũng như các DN chuẩn bị tinh thần nhiều khả năng kim ngạch XK xi măng sẽ sụt giảm hơn năm trước nhiều do chúng ta bị cạnh tranh về giá. Hiện nay giá xi măng XK của Việt Nam đang cao hơn Trung Quốc, Hàn Quốc, Indonesia… Thái Lan và Việt Nam giá đang tương đương nhau, còn Nhật Bản lại có khách hàng quen thuộc riêng. Như vậy có thể thấy, xung quanh chúng ta đều có đối thủ cạnh tranh mạnh mẽ về giá.

“Các đối thủ cạnh tranh đó đều giỏi hơn chúng ta vì họ đã ra thị trường quốc tế từ lâu rồi, chúng ta mới có 5 năm. Nếu nói đối tác ở thị trường NK xi măng sẽ hy sinh các mối quan hệ khác để chọn Việt Nam thì tuỳ từng mối quan hệ của DN, nhưng về cơ bản, người ta sẽ ưu tiên những đất nước mà họ đã có quan hệ truyền thống lâu đời, ví dụ như Thái Lan, Hàn Quốc…”, ông Đạt phân tích.

Trao đổi với Báo Hải quan, TS.Trần Văn Huynh, nguyên Chủ tịch Hiệp hội Vật liệu xây dựng Việt Nam cho rằng, năm 2014 thành tích XK xi măng thực ra không có gì ngoài số lượng, còn hiệu quả XK không đáng bao nhiêu, vì giá XK thấp. Năm 2015 việc XK sẽ khó hơn nhiều và có thể sẽ không đạt được như năm 2014, vì những khó khăn liên quan đến thị trường XK dẫn đến các DN có sự cạnh tranh nhau, thậm chí là cạnh tranh bằng cách “hạ giá đến chết”. Lấy dẫn chứng của quốc gia láng giềng Trung Quốc khi các DN của họ liên kết với nhau rất chặt để XK, TS.Trần Văn Huynh cho rằng, Nhà nước, DN cần phải cùng nhau bàn bạc làm sao để có sự tổ chức tốt trong XK, có sự quản lý chặt chẽ. Đặc biệt khi Cộng đồng kinh tế ASEAN được thành lập, nếu hợp tác trong nước không tốt thì tình hình lại càng khó khăn hơn.

Như vậy, có thể thấy, đảm bảo sự tăng trưởng, đặc biệt là về hiệu quả kinh tế trong XK xi măng của Việt Nam đang là bài toán khó trong giai đoạn hiện nay.