Sẽ loại bỏ các rào cản bất hợp lý khi DN gia nhập thị trường. Ảnh: ST

Chỉ 18/hơn 400.000 DN có ý kiến

Để hiện thực hóa Luật DN và Luật Đầu tư (sửa đổi, có hiệu lực vào 1-7-2015), những điều kiện kinh doanh vi hiến, trái luật hoặc không phù hợp sẽ bị bãi bỏ trong thời gian tới. Mới đây, Cục Quản lý đăng ký kinh doanh đã tập hợp và công bố dự thảo danh mục điều kiện kinh doanh trên Cổng thông tin đăng ký DN quốc gia (dangkykinhdoanh.gov.vn) từ ngày 20-1-2015, phát thông báo đề nghị góp ý, nhận xét, bình luận đến tất cả các Hiệp hội, câu lạc bộ DN. Nhưng trao đổi với phóng viên, ông Bùi Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đăng ký kinh doanh (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) khẳng định số liệu mới nhất mới chỉ có 3 Bộ có ý kiến nhưng lại đề nghị giữ nguyên như hiện nay với thực trạng vừa không còn phù hợp, vừa không đúng thẩm quyền, chỉ có 18/hơn 400.000 DN có ý kiến góp ý và chưa có Hiệp hội nào lên tiếng.

“Một thực trạng bức xúc như vậy nhưng tại sao DN lại thờ ơ?” - TS Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương ngạc nhiên. Trả lời câu hỏi này, theo ông Cung, một nguyên nhân chính là do DN đã nói nhiều rồi nhưng vẫn không thay đổi gì nên họ bàng quan, không để ý nữa.

Để hiểu rõ hơn nguyên nhân của việc không có Hiệp hội nào góp ý cho dự thảo, phóng viên đã liên hệ với lãnh đạo một loạt Hiệp hội.

Ông Lê Bá Lịch, Chủ tịch Hiệp hội DN Thức ăn chăn nuôi tỏ ra ngạc nhiên khi nhắc đến dự thảo Danh mục điều kiện đầu tư trên Cổng thông tin đăng ký DN quốc gia. Ông Lịch nói: “Họ có đề nghị Hiệp hội góp ý đâu nên làm sao chúng tôi góp ý được. Chúng tôi không nhận được văn bản đề nghị góp ý nào cả”. Ông Đặng Đình Quân, Chủ tịch Hiệp hội DN Hưng Yên cũng đưa ra câu trả lời tương tự. Tiếp tục hỏi ông Võ Văn Trác, Phó Chủ tịch thường trực Hội Nghề cá Việt Nam, ông Trác cho biết: Chúng tôi có nhận được văn bản đề nghị góp ý cho dự thảo này và đã gửi văn bản đến cho các thành viên của Hội để lấy ý kiến nhưng đến giờ vẫn chưa thấy DN nào phản hồi cả.

DN thờ ơ vì góp ý ít được tiếp thu?

Lý giải việc DN thờ ơ, ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế, Phòng Thương mại và Công Nghiệp Việt Nam (VCCI) kể câu chuyện về việc góp ý cho một Nghị định. Ông Tuấn nói: Khi cộng đồng DN được lấy ý kiến cho dự thảo lần 1 của một Nghị định, họ đã đóng góp ý kiến rất sôi nổi. Các ý kiến ấy đã được ban soạn thảo tiếp thu ở dự thảo Nghị định lần 2. Thế nhưng khi Nghị định được ban hành, nhiều DN ngỡ ngàng khi các góp ý đều bị bỏ ra ngoài và nội dung Nghị định ấy quay về như dự thảo lần 1. Nhiều DN cho rằng Nghị định ấy đã “đánh úp” DN.

Ông Đậu Anh Tuấn cho rằng: Từ thực tế tôi thấy cải cách giấy phép thời gian qua nói nhiều chuyển biến ít. Trước đây, Chính phủ triển khai Đề án 30 về cải cách thủ tục hành chính, nay hỏi DN về kết quả thực hiện thì họ thấy sự chuyển biến rất ít. Điều tra của VCCI thời gian qua cũng cho thấy thủ tục, giấy tờ vẫn không giảm nhiều. Cho nên một trong những điều khiến DN không đóng góp ý kiến nhiều là vì nói nhiều làm ít, hiệu quả thực tế thấp.

Xóa rào cản gia nhập thị trường

Luật DN và Luật Đầu tư đã được Quốc hội thông qua và bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1-7-2015. Liên quan đến điều kiện kinh doanh và các ngành nghề kinh doanh có điều kiện, TS Nguyễn Đình Cung cho biết: Các điều kiện kinh doanh không còn phù hợp với Hiến pháp và Luật đương nhiên phải bãi bỏ trong thời gian tới.

Ông Đậu Anh Tuấn chia sẻ: Nhiều ngành nghề tôi không hiểu nổi tại sao lại phải đặt ra các điều kiện. Chẳng hạn một DN ở miền Nam muốn NK một máy cắt giấy thôi cũng phải xin phép cơ quan chức năng, mất 30-40 ngày mới xin được một giấy phép. Thậm chí, có DN muốn mua bản tin kinh tế của hãng tin Reuters cũng phải xin giấy phép. Những điều kiện kinh doanh bất hợp lý không chỉ hạn chế cạnh tranh mà còn làm giảm sức cạnh tranh của DN.

TS Nguyễn Đình Cung cũng nhiều lần tỏ ra thảng thốt khi “điểm mặt” những điều kiện kinh doanh “buồn cười” và chỉ tập hợp các quy định riêng về điều kiện kinh doanh đã lên đến gần 900 trang giấy, chưa kể quy định về hồ sơ, trình tự, thủ tục, thời hạn và cơ quan có thẩm quyền xác nhận đáp ứng điều kiện kinh doanh.

Hệ quả là theo lãnh đạo CIEM, rào cản gia nhập thị trường cao, chi phí cao, thời gian kéo dài. Nó cũng gây ra tình trạng bất bình đẳng trong tiếp cận cơ hội kinh doanh, gây thiệt thòi cho DN cực nhỏ, nhỏ và vừa, cho DN tư nhân trong nước. Cơ chế ấy không khuyến khích, thậm chí thui chột sáng tạo, loại bỏ những cách làm khác, cách làm mới. Bởi vì sáng tạo, khác và mới bị coi là không phù hợp với pháp luật, thậm chí là vi phạm pháp luật.

Ông Bùi Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đăng ký kinh doanh nhấn mạnh tính cấp bách của việc rà soát, cải cách các điều kiện kinh doanh. Ông Tuấn cho biết: Luật Đầu tư đã làm được một việc lớn là đưa ra “vòng kim cô” giới hạn 267 ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Giờ muốn bổ sung một ngành nghề kinh doanh có điều kiện cũng phải đưa ra Quốc hội. Cũng cần lưu ý rằng, nhiều điều kiện kinh doanh không phải là xấu, ít điều kiện kinh doanh cũng không hẳn tốt, quan trọng là tính hợp lý của các điều kiện ấy. Nếu để các bộ, ngành tự rà soát, bãi bỏ các điều kiện kinh doanh không hợp lý là không khả thi. Bản thân các DN, Hiệp hội DN lại không thể, không dám bày tỏ ý kiến và ở góc độ nào đó không muốn cải cách. Có thể, chúng ta cần thành lập một tổ công tác giống như Tổ công tác thi hành luật DN năm 1999 để làm việc này. Tổ có trách nhiệm báo cáo Thủ tướng việc thực hiện để Thủ tướng đưa ra yêu cầu cho các bộ, ngành .

Chuyên gia kinh tế TS Lê Đăng Doanh cho rằng: Chúng ta phải cùng liên kết, hợp tác với VCCI mới tạo được đột phá trong lĩnh vực này. Để tránh dàn trải, nên chăng phối hợp với VCCI lập ra danh sách các điều kiện kinh doanh quá “lố”, không hợp lý, rồi làm văn bản công bố, đề nghị các cơ quan trả lời và báo cáo Thủ tướng, Phó Thủ tướng. Với việc ban hành Nghị quyết 19 ngày 12-3-2015, chúng ta có cơ hội để thực hiện các cải cách này.