Hướng dẫn quyết toán thuế tại bộ phận một cửa của Cục Thuế TP Hồ Chí Minh - Ảnh minh hoạ (Nguồn: internet)

Nhiều “chiêu thức” dàn xếp giá của DN

Qua quá trình kiểm tra hoạt động và phân tích số liệu báo cáo của một số DN, cơ quan thuế nhận thấy, việc chuyển giá của các DN có vốn đầu tư nước ngoài hiện nay khá phổ biến. Tuy nhiên, vấn đề có tính chất rộng hơn không phải chuyển giá đơn thuần từ lãi thành lỗ mà còn có cả việc là dàn xếp giá ở nhiều dạng khác nhau theo yêu cầu có lợi cho các DN hay Tập đoàn đó, thậm chí xuất hiện trường hợp chuyển giá để lời chứ không chỉ để lỗ.

Tùy theo yêu cầu cụ thể mà DN dùng các hình thức dàn xếp để thông qua thực hiện chế độ kế toán. Phần lớn việc dàn xếp giá hiện nay nhằm làm cho nghĩa vụ nộp thuế thấp nhất và có lợi cao nhất cho DN mà không phải đầu tư thêm. Việc chuyển giá của các DN chủ yếu thuộc 3 nhóm, thứ nhất là tăng các chi phí đầu vào, tức là tăng giá trị tài sản thiết bị vật tư hoặc tăng định mức tiêu hao vật tư trên giá trị sản phẩm, phản ảnh không đúng giá trị thật của sản phẩm hàng hóa dịch vụ đó.

Nhóm thứ hai làm cho giá đầu ra thấp, tìm cách để hợp đồng thực hiện thấp hơn giá trị hợp đồng. Nhóm thứ ba, khi thực hiện tăng đầu vào, giảm đầu ra nhưng vẫn còn xuất hiện lợi nhuận tức thu nhập chịu thuế thì DN làm tiếp tục “giấu” khoản lợi nhuận đó vào khoản như tài khoản dự phòng cho tỷ giá, bảo hành sản phẩm, dự phòng cho nợ khó đòi… nhằm không phải nộp thuế hoặc nộp ít nhất.

Ông Nguyễn Trọng Hạnh– Cục Trưởng Cục Thuế TP. Hồ Chí Minh cho rằng, hoạt động dàn xếp giá của DN FDI góp phần vào nhập siêu thông qua việc nhập nguyên liệu cao nhưng giá trị thành phẩm xuất ra thấp. Các DN dàn xếp giá còn sử dụng hình thức đó để thôn tính các đối tác liên doanh, tạo môi trường kinh doanh không lành mạnh.

Không chỉ dừng lại ở hậu quả là ngân sách bị mất mà còn nhiều hệ lụy khác đi theo từ dàn xếp giá, tiềm ẩn những bất ổn khi DN khai lỗ, người lao động không được tăng lương, ảnh hưởng xấu đến trật tự xã hội bởi những cuộc nghỉ việc tập thể phần lớn là do quyền lợi không được đáp ứng thỏa đáng.

Theo khảo sát của Sở Lao động Thương binh & Xã hội TP. Hồ Chí Minh trong những năm 2008, 2009 lương bình quân chung của người lao động trong khu vực FDI luôn thấp nhất trong khi lương cá biệt cao nhất từ đầu tư nước ngoài gấp 10 lần DN trong nước.

Ngoài ra còn có những kiểu dàn xếp để thành lãi, đó là việc “đánh bóng” của một số DN nhằm mục đích lừa gạt những nhà đầu tư nhỏ lẻ thiếu hiểu biết, ảnh hưởng rất xấu cho trật tự xã hội. Chẳng hạn như, để chuẩn bị cho một DN lên sàn giao dịch chứng khoán thì phải chứng minh DN hoạt động hiệu quả trong nhiều năm, tạo bảng điểm “ngon” trên sàn giao dịch nhưng khi bán cổ phiếu ra rồi thì sẽ về nguyên giá trị thực.

Nhìn chung, hình thức dàn xếp giá có rất nhiều dạng nhưng tất cả đều tựu trung ở việc dùng các nghiệp vụ kế toán để phản ánh về mặt kỹ thuật kế toán là đúng nhưng thực chất của tính chất, nghiệp vụ kinh tế phát sinh đó không đúng.

Xây dựng hệ thống thuế hiện đại

Theo ông Nguyễn Trọng Hạnh, việc quản lý bao giờ cũng trên cơ sở thực tế diễn ra, vấn đề đặt ra cho cơ quan Thuế phải làm sao nhận diện ra được những hình thức thực hiện của DN để chống gian lận, từ đó có những hình thức quản lý cho phù hợp. Do đó, trong giai đoạn hiện nay phải nghiên cứu kỹ để sử dụng những quy phạm đã có, cố gắng thực hiện có hiệu quả nhất những quy phạm đã có trong tay. Nhờ những “đánh động” của cơ quan thuế trong thời gian qua, đặc biệt là đi sâu vào siết lỗ giả mà phần lớn các DN FDI buộc phải tự điều chỉnh, doanh thu của khối DN này có những tín hiệu sáng sủa hơn.

Những vấn đề DN quan tâm trong buổi đối thoại phần lớn liên quan đến việc phổ biến chính sách thuế qua từng giai đoạn, trong đó có những vấn đề thời sự hiện nay liên quan về thuế sử dụng đất phi nông nghiệp, việc chuẩn bị thực hiện thuế môi trường và những chính sách vừa mới ban hành của Quốc hội, Chính phủ về miễn, giảm, giãn một số loại thuế cho một số đối tượng.

Để thực hiện việc đó, đòi hỏi các kỹ thuật tác nghiệp phải kèm theo, nhưng phần lớn các DN còn vướng mắc những quy định, những yêu cầu của cơ quan quản lý về cách thiết kế hồ sơ, nội dung, trình tự để xác lập hồ sơ để được hưởng các ưu đãi đó, ngay cả bản thân cơ quan thuế đôi khi cũng gặp vướng mắc.

Ông Nguyễn Trọng Hạnh cho biết: Ngành Thuế trong quá trình sửa đổi, hoàn chỉnh các chính sách pháp luật tiến gần đến đồng nhất với chính sách thuế khóa của các nước trong khu vực và thế giới. Trong đó có Luật Quản lý thuế có giá trị thực hiện từ 7-2007 nhưng đến nay đã bắt đầu bộc lộ những khiếm khuyến cần tiếp tục chỉnh sửa, bổ sung./.

Việt Âu