(CMO) Tận mắt quan sát nhiều cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm trên địa bàn tỉnh sẽ thấy lỗ hổng lớn về công tác quản lý của các cấp, ngành tới ý thức của người dân trong việc chấp hành các quy chuẩn về quy trình giết mổ, vệ sinh an toàn thực phẩm, vệ sinh môi trường và nguồn gốc thực phẩm.

Bài 3: Còn xem nhẹ an toàn vệ sinh thực phẩm

Chuyện những người "yếu thế"

Người yếu thế thứ nhất có thể kể đến là người chăn nuôi trong tình cảnh giá rớt thê thảm như hiện nay. Người yếu thế thứ 2 có lẽ là người tiêu dùng, họ phải mua heo thịt với giá khá cao, trong khi giá heo hơi mà người nông dân cực nhọc nuôi bán ra rất thấp.

Giết mổ gia súc, gia cầm tràn lan tại các chợ như thế này thì liệu khi đến bàn ăn, sản phẩm có được an toàn? (Ảnh chụp tại chợ Phường 4, TP Cà Mau).

Thịt heo giảm giá gần 1 năm nay, đến thời điểm này gần như chạm đáy, thấp nhất trong vòng 10 năm trở lại đây. Điều này đã làm thiệt hại về kinh tế nặng nề đối với người nông dân trong khi người tiêu dùng vẫn sử dụng thịt với giá khá cao. Sườn non có giá 70.000-80.000; thịt ba rọi 60.000-70.000; chân giò, nạc dăm cũng tầm trên 60.000 đồng/kg.

Chị Mai Rắt, chủ cửa hàng thịt heo Mai Rắt, chợ Rạch Ráng, huyện Trần Văn Thời, cho biết, giá heo hơi giảm nhưng các loại chi phí vẫn tăng nên giá heo thịt không thể giảm nhiều.

Ông Nguyễn Việt Trung, Trưởng Phòng Quản lý thương mại, Sở Công thương, Phó chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng, khẳng định: “Sắp tới, Sở Công thương sẽ tiến hành rà soát lại tổng đàn heo trong tỉnh để có kế hoạch giải cứu nông dân trước tình hình giá cả như hiện nay".

Kế hoạch mà ông Trung nói là đề nghị các doanh nghiệp, thương lái nghiên cứu, tính toán có sự nâng giá thu mua heo và giảm giá cung cấp sản phẩm thịt heo cho các quầy sạp bán lẻ. Đề nghị các ban quản lý chợ, siêu thị, cửa hàng tiện lợi giảm giá cho thuê mặt bằng, quầy sạp để hỗ trợ tiểu thương giảm giá và đề nghị tiểu thương giảm giá bán lẻ để người tiêu dùng được mua thịt heo với giá cả hợp lý. Từ đó, tăng lượng tiêu thụ sản phẩm thịt heo, góp phần tăng giá heo hơi, cân bằng giá cả thị trường, thúc đẩy sản xuất phát triển.

Tuy nhiên, nói thì nói vậy chứ trên địa bàn tỉnh đến thời điểm này cũng mới chỉ có 2 quầy thịt được bán lẻ không qua kênh thương lái. Một trong 2 quầy thịt heo sạch đó được khai trương vào ngày 10/6 do Công ty TNHH MTV Tô Thuý đảm trách. Quầy thịt với mong muốn cung cấp đến tay người tiêu dùng lượng thịt heo có kiểm dịch chất cấm và không bơm nước. Điều đặc biệt là heo được nuôi trong hệ thống chăn nuôi tập trung an toàn của Tập đoàn CP và không qua trung gian thương lái giết mổ. Công ty Tô Thuý trực tiếp nuôi, đưa đến lò mổ và bán đến tận tay người tiêu dùng nên giá cả sẽ giảm hơn thị trường khoảng 20%.

Đó là thực trạng buôn bán gia súc, còn gia cầm thì người tiêu dùng cũng chỉ tiêu thụ lượng gia cầm giết mổ tại chợ là chính.

Ông Nguyễn Thành Hoá, chủ lò mổ Thành Hoá, cho biết: “Hằng ngày, lượng gia cầm đem đến lò chỉ khoảng 100-200 con. Lượng này được cung cấp chủ yếu cho một số quán ăn lớn và Nhà khách Minh Hải. Như vậy, các hàng quán nhỏ và các bếp ăn trường học hay người tiêu dùng chủ yếu mua gia cầm được giết mổ tại các điểm chợ".

Ngành chức năng thì kêu gọi người tiêu dùng nên thông thái chọn lựa những sản phẩm gia cầm rõ nguồn gốc và có kiểm dịch thú y. Tuy nhiên, ngành thú y không thể quản lý được các cơ sở giết mổ nhỏ lẻ. Như vậy, chắc chắn một điều rằng bàn ăn sẽ không an toàn khi tình hình dịch bệnh tràn lan và giết mổ không thể kiểm soát như hiện nay.

Liên kết chuỗi giá trị để tồn tại

Thời kỳ của sản xuất manh mún, nhỏ lẻ sẽ đến hồi kết, đòi hỏi người chăn nuôi phải định vị rõ sản phẩm của mình trên thị trường.

Ông Đỗ Văn Sơ, Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã tỉnh, nhận định, để phát triển chuỗi giá trị trong sản xuất và chăn nuôi một cách hiệu quả, bền vững, các hộ chăn nuôi cần liên kết thành tổ hợp tác, hợp tác xã để sản xuất theo quy mô lớn, quy trình chăn nuôi chung, thường xuyên tập huấn, chuyển giao kỹ thuật, đáp ứng các tiêu chuẩn. Quan trọng nhất là kết nối trực tiếp các hộ chăn nuôi với cơ sở giết mổ và cơ sở giết mổ với các siêu thị, nhà hàng, bếp ăn tập thể để giảm khâu trung gian, tăng cường quản lý. Bằng những cơ chế chính sách đãi ngộ cụ thể nhằm thu hút các doanh nghiệp, người dân hướng đến chăn nuôi tập trung, an toàn và nâng dần chất lượng trong chăn nuôi hơn là chú ý đến số lượng mà không kiểm soát được dịch bệnh.

Nông dân Lê Thanh Phong, thị trấn Trần Văn Thời, cho biết: “Chỉ khi nào chăn nuôi theo kiểu THT, HTX thì mới mong giảm được chi phí và tìm được đầu ra ổn định và điều cốt lõi là sẽ không qua khâu trung gian từ thương lái để bị ép giá như hiện nay. Nhà nước tổ chức được sản xuất hàng hoá như vậy thì ngành chăn nuôi mới mong phát triển bền vững được".

Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh Cà Mau Nguyễn Thành Huy cho biết, giảm giá thành đầu vào, trong đó có giá thức ăn, thuốc thú y và nâng cao chất lượng giống, đang được coi là một trong những giải pháp vực dậy ngành chăn nuôi. Để làm được điều này, đòi hỏi người chăn nuôi phải tham gia liên kết vào một chuỗi giá trị sản phẩm nhất định, theo đó người chăn nuôi có thể được thừa hưởng những kết quả khoa học công nghệ về con giống và kỹ thuật chăn nuôi mà bản thân nông hộ nhỏ rất khó tiếp cận. Nhà nước cần có nhiều chính sách ưu đãi, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực phát triển nông nghiệp, nông thôn bởi lĩnh vực này luôn gặp nhiều rủi ro do thiên tai, dịch bệnh.

Nhu cầu tiêu dùng của người dân trong tỉnh rất lớn, trong khi quy mô chăn nuôi hiện tại không đáp ứng được nhu cầu. Nuôi tôm có quá nhiều rủi ro nên người dân đang mong mỏi có một mô hình phát triển an toàn và bền vững. Trong khi đó, lĩnh vực đầy tiềm năng này vẫn còn bị xem là nhỏ và còn bỏ ngỏ./.

Bài 1: Chăn nuôi theo kiểu "buông đuôi"

Bài 2: Bế tắc trong quản lý giết mổ

Ngọc Huệ