Phân bổ vốn vay còn dàn trải
TheảnlýnợcôngChỉtậptrungmộtđầumốmua kèo bóng đáo Bộ Tài chính, dự kiến đến cuối năm 2013, dư nợ Chính phủ mức 1.573.810 tỷ đồng, bằng 42,6% GDP, dư nợ công mức 2.074.838 tỷ đồng, bằng 56,2% GDP; dự kiến đến cuối năm 2014 dư nợ Chính phủ mức 1.952.280 tỷ đồng, bằng 46,2% GDP, dư nợ công mức 2.528.380 tỷ đồng, bằng 59,8% GDP.
Nhìn chung, việc trả nợ được thực hiện đầy đủ, đúng hạn, không để xẩy ra tình trạng nợ quá hạn, đảm bảo uy tín và các cam kết của Chính phủ; các chỉ tiêu an toàn về nợ công được đảm bảo theo các chỉ tiêu đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.
Tuy nhiên, phân tích của Bộ Tài chính cho thấy, việc quản lý nợ công còn tồn tại, hạn chế. Trước hết, nhu cầu vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng rất lớn, trong đó có nguồn vốn vay, đã làm nợ công có xu hướng tăng nhanh trong thời gian qua, có thể ảnh hưởng tới sự bền vững nợ công (năm 2006 ở mức 405 nghìn tỷ đồng, bằng 41,5% GDP; năm 2010 là 1.392 nghìn tỷ đồng, bằng 54,9% GDP và năm 2012 là 1.643 nghìn tỷ đồng, bằng 55,7% GDP).
Việc huy động vốn vay mới chỉ căn cứ vào nhu cầu, đề xuất danh mục các chương trình, dự án của các Bộ, ngành, địa phương (vốn ODA, vay ưu đãi nước ngoài, trái phiếu Chính phủ), mà chưa đặt trong mối quan hệ với các hạn mức nợ công, xác định mức vay nợ phù hợp với khả năng trả nợ, đảm bảo an toàn nợ và ổn định kinh tế vĩ mô.
 |
Vốn vay là nguồn tài chính quan trọng để phát triển hạ tầng. Ảnh: ĐT |
Phân bổ sử dụng vốn vay còn dàn trải, thời gian thực hiện các dự án kéo dài làm giảm hiệu quả đầu tư do thiếu vốn đối ứng, chậm giải phóng mặt bằng và bất cập trong khâu chuẩn bị đầu tư.
Việt Nam đã vào nhóm nước có thu nhập trung bình thấp, nên huy động vốn vay ODA có xu hướng giảm dần với thời hạn ngắn hơn, lãi suất cho vay tăng lên dẫn đến nghĩa vụ trả nợ tăng nhanh.Do khó khăn của nền kinh tế dẫn đến nợ xấu từ các khoản cho vay lại và bảo lãnh Chính phủ gia tăng, làm tăng gánh nặng trả nợ của Chính phủ.
Công tác tổ chức và quản lý nợ công còn phân tán ở cấp các Bộ, ngành và địa phương gây khó khăn cho công tác giám sát chỉ tiêu an toàn nợ công, phân định trách nhiệm trả nợ khi chương trình, dự án sử dụng nợ công không hiệu quả.
Bên cạnh đó, đối với việc cho vay lại của Chính phủ, hiện chưa có chế tài đầy đủ để xử lý các trường hợp không trả được nợ và trong phần lớn các trường hợp không trả được nợ, Bộ Tài chính chỉ có thể báo cáo Thủ tướng Chính phủ để cho gia hạn nợ, xoá nợ..., mà không thể thu hồi vốn thông qua cơ chế thu hồi tài sản đảm bảo hoặc yêu cầu doanh nghiệp phá sản để thanh lý tài sản, thu hồi nợ...
Tập trung quản lý nợ công vào một mối
Để khắc phục những tồn tại, hạn chế hiện nay, theo Bộ Tài chính, cần tiếp tục đổi mới công tác quản lý nợ, khắc phục tình trạng quản lý nợ công phân tán ở các Bộ, ngành, từ đó thống nhất tập trung đầu mối quản lý nợ công theo hướng tập trung các chức năng và toàn bộ nghiệp vụ quản lý nợ công vào một cơ quan của Chính phủ theo đúng quy định của Luật quản lý nợ công để nhằm nâng cao trách nhiệm giải trình.
Bên cạnh đó, kiểm soát chặt chẽ việc cấp và quản lý bảo lãnh Chính phủ, với việc giảm dần hạn mức cấp bảo lãnh Chính phủ, chỉ xem xét cấp bảo lãnh vay trong nước đối với các dự án cấp bách, công trình trọng điểm quốc gia đã được Thủ tướng Chính phủ quyết định cấp bảo lãnh. Tập trung hoàn thiện hệ thống các chính sách, chế độ về huy động vốn, sử dụng và trả nợ vốn vay của Chính quyền địa phương một cách đồng bộ, thống nhất.
Đồng thời nâng cao hiệu quả sử dụng vốn vay về cho vay lại với việc tăng cường cơ chế chia sẻ rủi ro giữa Nhà nước và doanh nghiệp, nhà đầu tư, giữa Chính phủ và chính quyền địa phương đối với các khoản vay nước ngoài của chính phủ về cho vay lại. Mở rộng cơ chế cho vay lại cho chính quyền địa phương để nâng cao tính chủ động và trách nhiệm của địa phương, đồng thời bảo đảm đối xử công bằng giữa các địa phương.
Song song với đó, tăng cường công tác quản lý và xử lý rủi ro về nợ công với việc tiếp tục nghiên cứu, xây dựng và chủ động triển khai phương án xử lý rủi ro đối với một số khoản nợ của Chính phủ./.
Trung Ninh