Bài học cũ vẫn còn mới nguyên khi Việt Nam lại đứng trước ngưỡng cửa một loạt sự kiện hội nhập mới, đặc biệt là Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) sắp sửa được ký kết nay mai và Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) hình thành cuối năm nay bên cạnh việc một loạt FTA sắp ra đời. Cũng lại xuất hiện nhiều ý kiến về những cơ hội mới từ các sự kiện trên mang lại. Nhưng ngay trong năm 2015 này, năm doanh nghiệp Việt Nam, người ta vẫn ghi nhận sự mơ hồ cùng thái độ thờ ơ của không ít doanh nghiệp Việt. Kết quả một số khảo sát đầu năm 2015 đã củng cố thêm mối lo đó khi tỷ lệ doanh nghiệp Việt hiểu và sẵn sàng cho việc hội nhập các sân chơi như TPP, AEC chỉ khoảng 20 - 30%, đặc biệt là doanh nghiệp Việt hầu như “mù tịt” về lộ trình của Việt Nam trong AEC. Đã vậy có tới 60 - 70% doanh nghiệp được khảo sát đoan chắc rằng các sân chơi trên không mấy ảnh hưởng đến sự nghiệp làm ăn của họ. Đến như Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh cũng phải than rằng tại nhiều diễn đàn ông lo ngại nhất là trên quan chức cứ nói thế này, còn DN thì không ai để tâm.

Sự thờ ơ của không ít doanh nghiệp Việt cũng được ghi nhận ngay trên sân nhà khi theo nghiên cứu mới nhất của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế T.Ư, giữa một “rừng” giấy phép “con”, giấy phép “cháu” thì bản thân các doanh nghiệp, các hiệp hội doanh nghiệp hầu như không có phản ứng gì trước sự tồn tại của các giấy phép này mà thực chất là những cản ngại ngay từ sân nhà với lộ trình hội nhập của doanh nghiệp.

Rõ ràng là hội nhập xét cho cùng chính là cho doanh nghiệp và vì doanh nghiệp. Các nhà đàm phán Việt Nam không thể làm thay công việc của cộng đồng doanh nghiệp khi trên thửa ruộng hội nhập, họ chỉ là người vỡ hoang trong khi gieo cấy và có thu hoạch được mùa vụ bội thu lại là việc thuộc về các doanh nghiệp. Nhiều chuyên gia cho rằng hội nhập sân chơi thương mại quốc tế đã và đang đòi hỏi doanh nghiệp Việt Nam những lộ trình rất cụ thể, những giải pháp rất căn cơ. Và điều quan trọng nhất là cần loại bỏ thái độ thờ ơ như đã diễn ra lâu nay.