【tỉ số trận inter】Thêm 5 đồng/1kwh, Việt Nam sẽ có thị trường năng lượng tái tạo

Thưa bà, hiện nay thách thức lớn nhất của Việt Nam trong phát triển năng lượng tái tạo là gì?

Thách thức lớn nhất trong phát triển năng lượng tái tạo ở Việt Nam là mọi người vẫn nói năng lượng tái tạo rất là đắt. Nhưng theo nghiên cứu của Tổ chức Hợp tác phát triển Đức (GIZ), khi hỗ trợ Bộ Công Thương rà soát lại giá fit năm 2014, chúng tôi có đánh giá lại và thấy nếu Việt Nam phát triển được 1.000 MW điện gió thì lúc đó suất đầu tư giảm đi và lúc đó giá điện gió không đắt nữa. Theo chúng tôi tính toán, để bù mức chênh lệch giữa giá mà Nhà nước đang trả được và giá thực tế để một dự án năng lượng tái tạo khả thi, mỗi một hộ dân chỉ phải trả thêm 5 đồng/1kwh điện thì Việt Nam đã có thị trường năng lượng tái tạo.

Nhưng thưa bà, giá điện truyền thống của Việt Nam không dễ để tăng thêm 1 đồng/1kwh, vậy phải tính sao với sự mâu thuẫn này?

Tại sao lại không tăng được trong khi giá điện ở Việt Nam hiện nay đang quá thấp? Chúng ta đã biết, trong thời gian tới, nhu cầu về điện của Việt Nam sẽ tăng lên rất nhiều, chúng ta sẽ phải xây dựng nhiều nhà máy điện. Tuy nhiên, Nhà nước không có thêm tiền để đầu tư vào những nhà máy đó nữa và cần có đầu tư từ nước ngoài. Song các nhà đầu tư nước ngoài chỉ vào khi giá điện của Việt Nam tăng lên, còn hiện nay giá điện của Việt Nam không phản ánh được tính thị trường.

Đó là vấn đề của nghiên cứu, còn người dân và dưới góc nhìn truyền thông vẫn không chấp nhận vấn đề đó, vậy theo bà chúng ta phải làm gì, vì người tiêu dùng Việt Nam thu nhập đang quá thấp nên không thể chấp nhận mức giá điện quá cao?

Ngành điện Việt Nam đã phát triển rất tốt. So với các nước, Tập đoàn Điện lực (EVN) của Việt Nam làm được những điều hết sức ngoạn mục. Tuy nhiên trong thời gian tới kinh tế phát triển nóng nên cần nhiều điện hơn nữa. Vì vậy, Việt Nam cần đầu tư hơn nữa. Tất nhiên các nhà đầu tư nước ngoài cần minh bạch. Khi đó, EVN với vai trò của mình phải cùng với Nhà nước minh bạch hóa thị trường điện của mình đáp ứng đầu tư, đáp ứng nhu cầu ngành điện và tăng trưởng kinh tế.

Không thể nói giá điện của Việt Nam quá cao so với mặt bằng các nước trên thế giới được, nhìn sang Philippines giá điện gần 20 cent trong khi Việt Nam chỉ có 6,8 cent. Việt Nam có lợi thế giá điện chủ yếu là từ thủy điện, thủy điện nhỏ có giá thấp hơn mặt bằng giá rất nhiều. Tuy nhiên thủy điện thời gian tới không có nhiều khả năng để phát triển nữa, trong khi nhu cầu điện rất lớn. Vì vậy, cần một nguồn năng lượng mới. Tuy nhiên năng lượng khác thì giá sẽ khác giá thủy điện nhỏ.

Nhưng nếu chúng ta nhìn thấy các vấn đề sức khỏe, môi trường, khi đó tôi không nghĩ rằng những người dân, đặc biệt là người dân thành phố lại ngần ngại trả 5 đồng một số điện để phát triển năng lượng tái tạo.

Dưới góc độ của chuyên gia tư vấn và cơ quan quản lý nhà nước, theo bà cần làm gì với giá điện ở Việt Nam để người tiêu dùng và nhà đầu tư có thể chấp nhận được?

Việt Nam cần nhất là minh bạch hóa sản xuất điện để người dân hiểu được sản xuất ra 1kWh điện nhà nước đã hỗ trợ bao nhiêu tiền. Trong tương lai, Nhà nước không thể tiếp tục hỗ trợ sản xuất điện được, vì Nhà nước phải đầu tư các vấn đề khác. Cuối cùng, người dân muốn có một môi trường sạch, thân thiện, sức khỏe tốt hay muốn thỉnh thoảng người dân ở miền trung lại bị xả lũ phải sơ tán, mất mát, muốn nhà máy điện than có vấn đề người dân quanh đó ảnh hưởng sức khỏe hay không? Tôi rất mong truyền thông làm nhiều hơn nữa để hiểu được lợi ích của năng lượng tái tạo.

Xin cảm ơn bà!