Nhiều “thủ đoạn” đưa chất thải về Việt Nam

Ông Hoàng Văn Thức,ầnphòngngừavàkiểmsoátnhậpkhẩuphếliệutừtỷ số 2 Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường, Bộ TN&MT cho biết, hiện có nhiều cách thức đưa phế liệu trái phép vào Việt Nam. Có những trường hợp, doanh nghiệp chưa có giấy xác nhận đủ điều kiện bảo vệ môi trường, nhưng vẫn ký hợp đồng mua bán phế liệu khiến nhiều lô hàng về đến Việt Nam nhưng chưa làm thủ tục thông quan, gây ùn ứ tại cảng. Cũng có doanh nghiệp gian lận thương mại, khai nhập khẩu một số mặt hàng, nhưng thực chất là nhập khẩu phế liệu. Một số công ty làm giả, tẩy xóa, sửa đổi các văn bản, giấy xác nhận đủ điều kiện bảo vệ môi trường để nhập khẩu phế liệu. Đặc biệt, xuất hiện hàng loạt các doanh nghiệp “ma” nhập khẩu phế liệu.

Theo ông Hoàng Văn Thức, từ trước tới nay, Việt Nam chưa thực hiện phòng ngừa, kiểm soát việc nhập khẩu phế liệu từ xa, từ ngoài biên giới (nước ngoài). Chỉ khi tàu cập cảng, hàng hóa được vận chuyển sắp xếp lên bờ lúc đó mới làm thủ tục thông quan, mới kiểm tra giấy phép nhập khẩu phế liệu. Vì thế, chúng ta luôn “bị động” phải đối phó với những chủ tàu, chủ hàng cố tình vi phạm. “Trong khi đó, việc yêu cầu tái xuất theo quy định của pháp luật sẽ cực kỳ khó khăn, do chủ tàu đã về nước. Trường hợp xấu nhất là không thể tái xuất, cũng không sử dụng được sẽ phải tiến hành tiêu hủy. Khi đó, việc tiêu hủy sẽ phải dùng ngân sách nhà nước. Chi phí để xử lý cực kỳ tốn kém”, ông Thức nói.

Cần cơ chế phối hợp

Ông Thức cho biết thêm, tham gia quản lý phế liệu nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất bao gồm nhiều bộ, ngành và các cơ quan địa phương. Tuy nhiên, hiện nay chưa có cơ chế phối hợp liên ngành trong xử lý vụ việc liên quan đến nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất. Vì vậy, để xử lý được vấn đề tồn đọng phế liệu nhập khẩu vào Việt Nam cần có sự vào cuộc của tất cả các bộ, cơ quan liên quan và địa phương.

“Bên cạnh đó, chúng ta chưa có quy định pháp lý để ràng buộc trách nhiệm và chế tài xử phạt đối với chủ tàu, chủ hãng vận tải biển quá cảnh trong vận chuyển phế liệu nhập khẩu. Không những vậy, giấy phép nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất chưa được quy định là điều kiện bắt buộc trong các hợp đồng, giao dịch kinh tế thương mại giữa các doanh nghiệp nhập khẩu, chủ hãng vận tải biển và nhà xuất khẩu tại nước ngoài. Vì vậy, khi có vi phạm vận chuyển sai hàng hóa là phế liệu nhập khẩu hoặc vượt quy chuẩn cho phép hoặc gian lận thương mại thì không xử lý được trách nhiệm của chủ tàu, chủ hãng vận tải biển”, ông Thức cho hay.

Để giải quyết những vướng mắc trên, tại dự thảo (chủ trương) sửa đổi Quyết định số 73/2014/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ quy định Danh mục phế liệu được phép nhập khẩu từ nước ngoài làm nguyên liệu sản xuất, Bộ TN&MT đề nghị thắt chặt, loại bỏ những loại, mã phế liệu có nguy cơ ô nhiễm môi trường cao, đặc biệt, các loại phế liệu thuộc danh mục 24 loại chất rắn mà Trung Quốc thông báo cấm nhập khẩu; loại bỏ những loại phế liệu không được hoặc ít được các doanh nghiệp nhập khẩu và có nguồn cung cấp ở trong nước.

Đồng thời, Bộ TN&MT cũng sẽ rà soát và rút ngắn thời gian cấp giấy xác nhận đối với các cơ sở sản xuất đã đáp ứng các điều kiện bảo vệ môi trường trong nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất; tăng cường áp dụng cơ chế một cửa quốc gia, một cửa ASEAN; công khai giấy xác nhận đủ điều kiện bảo vệ môi trường trong nhập khẩu phế liệu cho doanh nghiệp, gửi bản sao giấy xác nhận cho các bên liên quan; thông báo lô hàng phế liệu được phép nhập khẩu trực tiếp cho cơ quan hải quan cửa khẩu; phối hợp chặt chẽ với cơ quan hải quan cửa khẩu làm các thủ tục thông quan, giải phóng hàng hóa nhanh gọn, đúng pháp luật.

Bên cạnh đó, cơ quan chức năng nghiên cứu phát triển chuyển giao công nghệ sản xuất hiện đại, thân thiện với môi trường; thực hiện giảm dần nhập khẩu phế liệu từ nước ngoài về Việt Nam; đồng thời, tăng cường tái sử dụng, tái chế phế liệu phát sinh trong nước...

Hồng Quyên