(CMO) Theo thống kê của “We are Social”, Việt Nam có khoảng 64 triệu người dùng Internet, chiếm khoảng 67% dân số. Không gian mạng hiện đang là môi trường ảnh hưởng đến tâm lý người dùng, đặc biệt là tầng lớp trẻ.

Rủi ro và nguy cơ

Không gian mạng hiện đang là môi trường ảnh hưởng đến tâm lý các thanh thiếu niên, thậm chí là nhi đồng khi phải vô tình tiếp cận sản phẩm, thông tin có nội dung và hình thức đồi truỵ, khiêu dâm, kích động bạo lực... Hơn nữa, không gian mạng cũng tồn tại những yếu tố làm tăng tính dễ tổn thương của trẻ em trước những rủi ro và nguy hại bao gồm sử dụng sai, xâm phạm thông tin cá nhân, truy cập vào nội dung độc hại và bắt nạt, xâm hại trực tuyến…

Bên cạnh đó, lợi dụng thực trạng về xu hướng tiếp nhận và tính xác thực thông tin còn yếu trên không gian mạng, nhiều tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân lợi dụng để phát tán thông tin xấu, độc, thông tin bịa đặt, sai sự thật… nhằm tạo ra các đợt “khủng hoảng truyền thông” để thu hút sự quan tâm của dư luận mà không cần quan tâm đến những tác động tiêu cực, những ảnh hưởng xấu đến tình hình kinh tế, chính trị, xã hội chỉ để phục vụ lợi ích kinh tế, mục đích khác của tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân.

Không gian mạng an toàn thúc đẩy sự phát triển toàn diện cho thanh - thiếu niên.                        Ảnh: THANH CHI

Trước những thông tin này, sẽ có người khuyên không cho thanh thiếu niên tham gia mạng xã hội để tránh không bị trầm cảm, hạn chế các tác động tiêu cực do mạng xã hội mang lại.

Tuy nhiên, đó không phải là giải pháp tốt nhất. Sự phát triển bùng nổ của công nghệ mang tính đột phá như: Trí tuệ nhân tạo, Internet của vạn vật, máy tính lượng tử, điện toán đám mây… đã làm cho không gian mạng thay đổi sâu sắc cả về chất và lượng, được dự báo sẽ mang lại những lợi ích chưa từng có. Mạng xã hội, nhìn ở góc độ khác, cũng như cuộc đời, có những câu chuyện đẹp, những bài viết hay mà chúng ta nên học hỏi và chia sẻ.

Không gian mạng an toàn

Theo quy định tại Điều 2, Luật An ninh mạng 2018, không gian mạng là “mạng lưới kết nối của cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, bao gồm mạng viễn thông, mạng Internet, mạng máy tính, hệ thống thông tin, hệ thống xử lý và điều khiển thông tin, cơ sở dữ liệu; Là nơi con người thực hiện các hành vi xã hội không bị giới hạn không gian và thời gian”.  

Xét theo góc độ mối quan hệ xã hội, không gian mạng là hình thái những “môi trường ảo”, thúc đẩy thay đổi một cách căn bản quá trình tiếp nhận, tương tác, chia sẻ thông tin của toàn xã hội. Những năm qua, quá trình học tập, hình thành thói quen, tư duy, cảm xúc, đạo đức, lối sống, quan điểm, tư tưởng của từng cá nhân mà đặc biệt là giới trẻ đang chịu sự tác động và đã có những biến chuyển rõ rệt. Không gian mạng đã hình thành các yếu tố tác động và ảnh hưởng trực tiếp đến công tác định hướng dư luận, công tác tuyên truyền, giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hoá cho thanh - thiếu niên.

Nghị quyết số 29-NQ/TW của Bộ Chính trị về chiến lược bảo vệ Tổ quốc trên không gian mạng đã xác định rõ: “Không gian mạng trở thành môi trường tác chiến thứ năm, làm thay đổi phương thức tiến hành chiến tranh, xuất hiện các hình thái chiến tranh mới, tác động sâu sắc tới quốc phòng, an ninh, hoà bình của mọi quốc gia, khu vực và thế giới”.

Do đó, việc tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh thiếu - niên trên không gian mạng, qua đó xây dựng thế hệ trẻ giàu lòng yêu nước, có tri thức, văn hoá, có ý thức tuân thủ pháp luật, trách nhiệm với cộng đồng, có ước mơ, hoài bão, khát vọng và khả năng đưa đất nước hội nhập quốc tế trong kỷ nguyên số trở thành yêu cầu mang tính cấp bách.

Để làm chủ không gian mạng cần làm chủ cả về mặt kỹ thuật lẫn nội dung. Đối với các cơ quan quản lý Nhà nước, trước mắt, các cơ quan chức năng tiến hành rà soát, phối hợp và yêu cầu các nhà cung cấp dịch vụ gỡ bỏ các kênh thông tin có nội dung tiêu cực, thông tin sai sự thật, xuyên tạc, kích động, tác động xấu đến người dùng và môi trường không gian mạng.

Khi tham gia vào môi trường mạng, việc hiểu biết về các yếu tố kỹ thuật và ứng dụng công nghệ thông tin là cần thiết. Những tin tốt, thông tin tích cực, câu chuyện đẹp cần được xây dựng trên nền tảng kỹ thuật, có ứng dụng công nghệ, bắt mắt mới có thể thu hút được người tham gia, nhất là giới trẻ.

Do đó, cần xây dựng các bộ sản phẩm, tài liệu, bài giảng, ấn phẩm theo hình thức hiện đại như: Infographic, motiongraphic, clip viral... về những kiến thức liên quan đến nền tảng tư tưởng, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Thông qua đó tác động đến cảm xúc, tâm lý, thúc đẩy hình thành các “xu hướng” tích cực trên không gian mạng.

Trẻ em là đối tượng dễ bị ảnh hưởng bởi mạng xã hội.

Đối với các tổ chức Đoàn, cần xây dựng kế hoạch tổ chức triển khai các chiến dịch truyền thông bám sát theo các dịp kỷ niệm, các ngày lễ lớn hoặc các sự kiện lớn của dân tộc, đất nước. Trong trường hợp phát sinh các tình huống nhạy cảm, “điểm nóng”, bắt đúng xu hướng để “truyền thông” phù hợp, nâng cao hiệu quả việc tuyên truyền thông tin, triển khai chiến dịch truyền thông phù hợp, nâng cao hiệu quả việc tuyên truyền đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.

Đẩy mạnh tuyên truyền các yếu tố tích cực, góp phần xây dựng môi trường không gian mạng văn minh, lành mạnh, an toàn qua việc có nhiều tin tốt, thông tin tích cực, câu chuyện đẹp. Tin tốt là những thông tin, bài viết về những việc làm tốt, hành động đẹp thể hiện lòng yêu nước, tinh thần kỷ luật, trách nhiệm, tấm lòng yêu thương, nhân hậu đối với con người, tinh thần quả cảm, trung thực, sẵn sàng hy sinh lợi ích của bản thân vì cộng đồng và giúp đỡ người khác.

Thông tin tích cực là những thông tin và hoạt động cụ thể liên quan đến chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước có tác động tích cực, thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội, chăm lo đời sống an sinh xã hội của Nhân dân; Thông tin về các hoạt động của các đơn vị, tổ chức, cá nhân có tác động tích cực đến suy nghĩ, quan niệm, lối sống của đoàn viên thanh niên nói riêng và Nhân dân trong xã hội nói chung.

Câu chuyện đẹp là những câu chuyện về những tấm gương người tốt việc tốt, những tấm gương vượt khó vươn lên, những tấm gương cống hiến hy sinh vì xã hội và mọi người xung quanh, những tấm gương thành công có những đóng góp thiết thực cho đất nước và cộng đồng.
Được biết, hiện nay Trung ương Đoàn đang phối hợp các đơn vị xây dựng Đề án “Giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hoá cho thanh - thiếu niên trên không gian mạng giai đoạn 2020-2025”. Trong đó, tiến tới xây dựng một bộ quy tắc ứng xử chung trên môi trường không gian mạng. Điều quan trọng nhất là các cấp, các ngành, các bậc phụ huynh cần chung tay góp sức trong việc xây dựng môi trường không gian mạng lành mạnh, an toàn./.

Minh Trí