Fed gây bất ngờ ở điểm nào?

Từ tuần trước, công cụ theo dõi hoạt động của Fed dựa trên các hợp đồng giao sau lãi suất Fed (Fed funds futures) của CME Group (một công ty Mỹ hàng đầu trong lĩnh vực giao dịch chứng khoán và hàng hóa, sở hữu và vận hành các sàn giao dịch tương lai và phái sinh lớn tại New York, Chicago và London) đã đưa ra tín hiệu kỳ vọng của thị trường là Fed sẽ giảm lãi suất 0,5% trong cuộc họp vào ngày 18/3.

Vì vậy, mức cắt lãi suất 0,5% của Fed không gây bất ngờ nhiều cho thị trường. Nhiều nhà bình luận đã nhận xét, khi thị trường kỳ vọng mức giảm lãi suất mạnh như vậy, thì Fed sẽ phải làm theo thôi, vì nếu không, thị trường sẽ hoảng loạn cực điểm.

Điểm bất ngờ của đợt cắt lãi suất này nằm ở thời điểm. Khi thị trường đều dự đoán thời điểm cắt lãi suất là 18/3, Fed đã hành động sớm 2 tuần. Điều này đặt giới đầu tưvào thế khó chịu và không biết phải diễn giải hành động này như thế nào. Một mặt, nó có tác động trấn an là Fed thể hiện quan điểm sẵn sàng can thiệp để hỗ trợ thị trường. Nhưng mặt khác, nó có thể hàm ý là Fed cảm thấy tình hình kinh tếkhó khăn hơn dự đoán của nhiều nhà đầu tư.

Nhà đầu tư và bình luận thị trường kỳ cựu Jim Cramer cho rằng, điều tốt là Fed đã nhận ra rằng, thị trường sẽ suy giảm và quyết định hỗ trợ, nhưng hành động cắt lãi suất khiến ông cảm thấy mức suy giảm sẽ mạnh hơn ông nghĩ. “Bây giờ thì tôi lo lắng. Tôi lo lắng nhiều hơn trước khi lãi suất giảm”, ông phát biểu trên CNBC (kênh tin tức kinh doanh truyền hình trả tiền của Mỹ) ngay sau khi Fed cắt lãi suất.

Đây là lần đầu tiên Fed phải hành động điều chỉnh lãi suất khẩn cấp ngoài dự đoán của thị trường kể từ khủng hoảng tài chínhnăm 2008. Thị trường cổ phiếu đã phản ứng tiêu cực với hành động này, với các chỉ số cổ phiếu chính của Mỹ giảm 2,8%.

Theo thống kê của New York Times, không phải lần nào thị trường cũng phản ứng tích cực với hành động cắt lãi suất khẩn cấp của Fed trong suốt hai thập kỷ qua. Trong số 8 lần Fed hành động cắt lãi suất khẩn cấp từ năm 1998, có 4 lần thị trường tăng điểm và 4 lần giảm điểm (tính cả lần cắt lãi suất này).

Vì vậy, phản ứng tiêu cực của thị trường cũng không phải bất thường. Những lần cắt lãi suất đột ngột trong tháng 1 và tháng 10/2008, thị trường đều giảm điểm. Nhìn chung, hành động của Fed trong những lần này đều khiến thị trường lo ngại rằng, Fed cảm thấy tình hình xấu nhanh hơn dự kiến của họ.

Và con số ca nhiễm bệnh Covid-19 tăng nhanh ở Mỹ và châu Âu dường như củng cố cho nỗi lo đó. Riêng Italy đã có hơn 3.000 trường hợp xác định nhiễm bệnh và phải quyết định đóng cửa trường học. Hội chợ sách lớn ở London đã phải đóng cửa. Nhiều hội thảo quan trọng ở Mỹ và châu Âu đều đã bị hoãn hoặc đổi qua hình thức online.

Vì sao Fed phải hành động?

Đây là điều khiến nhiều người vẫn tự hỏi. Có người cho rằng, đó là do sức ép từ Tổng thống Mỹ. Sau khi Fed cắt giảm lãi suất, Tổng thống Mỹ Donald Trump dường như vẫn chưa hài lòng. Twitter của ông cho thấy, ông muốn Fed phải nới lỏng nhiều hơn nữa, thậm chí là ngang bằng các quốc gia khác. Có thể ông Trump đang nói đến những nước có lãi suất chính sách bằng 0 hoặc âm. Lợi suất trái phiếu Chính phủ Đức, một đối trọng của trái phiếu Chính phủ Mỹ đã âm từ lâu.

Lại có người cho rằng, Fed hành động là vì thị trường trái phiếu kỳ vọng như vậy thông qua tín hiệu từ công cụ của CME Group. Ông Rick Rieder, Giám đốc đầu tư sản phẩm có thu nhập cố định, đang quản lý 2.300 tỷ USD (chủ yếu đầu tư vào trái phiếu) của Quỹ đầu tư BlackRock là một trong số đó. Ông nhận định, khi thị trường tài chính trở nên rất quan trọng, Fed phải quan tâm tới kỳ vọng của thị trường. Tuy nhiên, nhận định này không giải thích được vì sao Fed cần hành động vào thời điểm này. Thị trường kỳ vọng được hỗ trợ, nhưng các tín hiệu thị trường không chỉ ra được là cần hành động khẩn cấp, thay vì chờ đến ngày 18/3.

Một quan điểm khác cho rằng, các doanh nghiệpcó quan hệ thân mật với Chủ tịch Fed và các thành viên FOMC đã hối thúc họ hành động như vậy. Các thành viên FOMC đều có mối quan hệ mật thiết với các doanh nghiệp ở khu vực của mình. Vì vậy, có thể các doanh nghiệp sản xuất và dịch vụ du lịch đã thúc đẩy các thành viên Fed “phải làm gì đó sớm”.

Bất kể do sức ép từ Tổng thống Mỹ hay sức ép từ các doanh nghiệp có quan hệ với các thành viên FOMC, rõ ràng, phản ứng của Fed không đem lại lợi ích mong muốn ban đầu cho thị trường cổ phiếu, qua cách mà nhà đầu tư bán tháo cổ phiếu, còn giá vàng vọt lên nhanh.

Thế nhưng, nhiều nhà đầu tư vàng thật ra đã bị “đánh úp” với quyết định này của Fed. Nhiều người trong số họ cho rằng, giá vàng sẽ chỉ bắt đầu tăng chừng một tuần trước quyết định cắt lãi suất dự đoán sẽ diễn ra vào ngày 18/3. Nay, khi cắt lãi suất diễn ra trước đến 2 tuần, họ cảm thấy bị động. Giá vàng chưa phải ở khu vực hấp dẫn để đẩy lên mạnh, nhưng diễn biến này buộc họ phải đẩy lên. Vì vậy, khối lượng giao dịch vàng không quá cao ở thời điểm vàng vọt lại lên qua mốc 1.620 USD/ounce.

Điều này phản ánh, ngay cả giới đầu tư tin rằng, vàng sẽ vượt mốc 1.700 USD/ounce trong năm nay, họ cũng không mấy hứng khởi. Thị trường chưa có sự chuẩn bị, Fed đã phí phạm cơ hội với mức cắt 0,5% để tạo cú hích cho thị trường, đó là cảm giác của nhiều nhà phân tích. Người ta vẫn chưa hiểu rõ vì sao Fed cắt lãi suất vội vã như vậy.

Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo đợt cắt lãi suất của Fed?

Các hãng truyền thông tài chính đang dự đoán việc Fed cắt lãi suất sẽ mở đường (và cũng tạo sức ép) cho một loạt ngân hàngtrung ương khác cắt lãi suất. Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) và Ngân hàng trung ương Anh (BOE) đã được “gọi tên”. Ngân hàng trung ương Canada cũng vừa cắt lãi suất cho vay qua đêm 0,5% xuống 1,25% theo sau quyết định của Fed.