【kết quả bóng trực tuyến】Cơ quan thống kê có cần độc lập?

Những số liệu do Tổng cục Thống kê chưa hoàn toàn nhận được sự tin tưởng của công chúng. Ảnh: Lương Bằng

Số liệu thống kê do Tổng cục Thống kê (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) công bố thường gây ra những tranh cãi xung quanh tính chính xác của số liệu. Những tranh luận thường gặp nhất liên quan đến tốc độ tăng trưởng kinh tế GDP, hay mới đây nhất là những hoài nghi xung quanh chênh lệch số liệu XNK lên tới 20 tỷ USD giữa thống kê của Việt Nam với Trung Quốc. Đại diện cơ quan thống kê như Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, thậm chí cả Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đã nhiều lần phải đăng đàn giải đáp những nghi ngờ từ dư luận, các chuyên gia, đại biểu Quốc hội. Nhưng điều đó vẫn chưa đủ để giới sử dụng thông tin thống kê tin tưởng và đòi hỏi một cơ quan thống kê độc lập là kiến nghị được nhiều người nói đến.

Tuy vậy, tại dự thảo Luật Thống kê đang được đưa ra lấy ý kiến, vị trí của cơ quan thống kê cũng không có gì thay đổi, vẫn trực thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Cụ thể, điều 7 dự thảo quy định: Bộ Kế hoạch và Đầu tư là cơ quan thực hiện chức năng quản lý nhà nước về thống kê theo quy định của Chính phủ.

Tại Hội thảo góp ý cho dự thảo Luật Thống kê do Trung tâm nghiên cứu truyền thông phát triển (RED) tổ chức mới đây, ông Nguyễn Ngọc Anh, một chuyên gia trong lĩnh vực thống kê đánh giá: Tính độc lập của cơ quan thống kê ảnh hưởng đến tính chính xác của các số liệu. Những cơ quan điều tra nghiên cứu thị trường vào Việt Nam làm việc rất chuyên nghiệp, đảm bảo tính tin cậy. Nhưng cơ quan thống kê của Việt Nam lại thường có những số liệu khiến nhiều người băn khoăn, chẳng hạn tổng GDP các tỉnh luôn lớn hơn GDP bình quân cả nước. Rõ ràng có áp lực nhất định, có xu hướng công bố GDP theo hướng tăng trưởng cao. Phải chăng cơ quan thống kê không đảm bảo tính độc lập? Tổng cục Thống kê không nên thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư?

“Cơ quan thống kê phải độc lập mới tin cậy” - ông Nguyễn Ngọc Anh nhấn mạnh.

Bà Nguyễn Bùi Linh, chuyên gia của Chương trình Phát triển liên hợp quốc tại Việt Nam (UNDP) cho rằng: Tính độc lập, chính xác của số liệu thống kê phụ thuộc nhiều vào tính độc lập của cơ quan thống kê. Nhưng chúng ta không nên mong chờ một sự độc lập tuyệt đối, chúng ta cần một sự độc lập tương đối. Điều này liên quan đến vị trí, quyền lực của Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê. Vị trí của Tổng cục Thống kê rất nhiều người đã nói, cơ quan thống kê nên đặt ở Chính phủ hay Quốc hội? Mỗi phương án có mặt lợi, mặt hạn chế riêng. Nếu trực thuộc Chính phủ, quyền của Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê tăng lên, việc điều phối giữa các bộ, ngành tốt hơn. Nếu đặt ở Quốc hội, có vẻ sẽ khách quan hơn. Còn nếu đặt Tổng cục Thống kê trực thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư như hiện nay và như trong dự thảo, thì vị thế của Tổng cục trưởng không bằng Thứ trưởng. Làm thế nào Tổng cục trưởng có thể điều phối được để đảm bảo số liệu nhất quán, thẩm định được với các bộ, ngành khác?

Tại báo cáo kinh tế vĩ mô 2014 của Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, nhóm tác giả Bùi Trinh - Vũ Sỹ Cường đã có một nghiên cứu sâu về việc minh bạch và nâng cao chất lượng số liệu thống kê. Trong đó, vấn đề tính độc lập khách quan của cơ quan thống kê cũng được đưa ra. Nhóm tác giả nhận định: Một cơ quan độc lập bên ngoài Chính phủ với ngân sách đầy đủ do Quốc hội duyệt cấp hàng năm và cơ sở pháp lý vững mạnh sẽ tránh được sức ép công bố số liệu “đẹp”, đồng thời đủ chế tài cho các tổ chức và cá nhân khác trong quá trình thu thập dữ liệu.

“Cơ quan thống kê cần có tính độc lập tương đối với Chính phủ, chỉ hoạt động tuân theo các quy định của pháp luật. Có thể thành lập một Hội đồng chuyên môn độc lập, bao gồm các chuyên gia từ các cơ quan và cơ sở nghiên cứu, trường đại học và thậm chí mời cả chuyên gia nước ngoài, chịu sự giám sát trực tiếp của một cơ quan chuyên môn của Quốc hội và Quốc hội giám sát tính minh bạch, trung thực và khoa học của số liệu được công bố” - nhóm tác giả khuyến nghị.

Dù vậy, có ý kiến cho rằng Tổng cục Thống kê nằm ở đâu là yếu tố quan trọng, song điều quan trọng là cơ quan thống kê đã thực hiện nhiệm vụ theo đúng quy định của pháp luật hay chưa chứ không phải theo một chỉ đạo nào đó. Nhận xét rằng số liệu thống kê khô khan nhưng có thể thay đổi cả một đất nước, TS Lê Hồng Nhật, Đại học Quốc gia TP.Hồ Chí Minh cho rằng: Tổng cục Thống kê đặt ở đâu là vấn đề quan trọng. Theo tôi, vẫn nên có hội đồng quốc gia về thống kê để nâng tính chuyên nghiệp.

本文地址：http://app.marimbapop.com/html/337e791815.html