"Vào tháng 10/2017,ếpảnhgiakểvềbộảnhbốmẹtạmbiệttrongnăkết quả bóng đá chile mẹ qua đời. Khi tôi rời đi sau đám tang của bà, tôi đã chụp thêm một bức ảnh nữa, về lối đi vắng tanh. Lần đầu tiên trong đời, không ai vẫy tay chào tôi", đó là lời giới thiệu của nhiếp ảnh gia Deanna Dikeman trong triển lãm tranh mang tên "Rời đi và vẫy tay" năm 2018.

Ngày 6/11, bộ ảnh được triển lãm tại Pháp, ngay lập tức gây chú ý và được truyền thông nhắc lại. Trong 27 năm, Deanna chụp 93 bức ảnh vẫy tay tạm biệt và lái xe rời khỏi nhà bố mẹ ở Sioux City, Iowa. Bà cho biết bắt đầu chụp vào năm 1991 với một bức ảnh không tính toán trước, như một cách để lưu giữ kỷ niệm khi phải tạm biệt bố mẹ. Những bức ảnh này ban đầu thuộc về một bộ ảnh lớn có tên "Những khoảnh khắc tương đối", ghi lại cuộc sống của bố mẹ và những người họ hàng của bà. Tuy nhiên, khi ngồi lọc lại ảnh, Deanna đã nhận ra một câu chuyện riêng về gia đình, tuổi già và nỗi buồn khi phải nói lời tạm biệt.

Trong ký ức của Deanna, bố bà là quản lý giao thông tại một công ty chế biến ngũ cốc đã về hưu, ông thường chăm sóc cây cà chua ở sân sau. Mỗi lần bà về thăm nhà, mẹ thường rán gà và nướng bánh đại hoàng. Khi Deanna rời đi, giống như vô số những ông bố bà mẹ khác ở vùng ngoại ô, bố mẹ đều đứng bên ngoài ngôi nhà để tiễn con gái. Nhớ về bức ảnh đầu tiên năm 1991, Deanna nói: "Sáng hôm đó, mẹ mặc quần short màu chàm và áo cánh màu hồng tươi, bố mặc quần dài màu be, nán lại phía sau trên bãi cỏ, dưới bóng râm của một cây phong". Bức ảnh cho thấy cánh tay của bố mẹ giơ lên cùng nhau vẫy chào tạm biệt.

Trong hơn 20 năm tiếp theo, mỗi lần rời đi, Deanna đều hạ cửa sổ xe xuống và hướng ống kính về phía ngôi nhà của họ. Mẹ của bà luôn nói: "Ôi, Deanna, cất cái đó đi" nhưng bố mẹ dần quen với việc con gái chụp ảnh.

Bố của Deanna mất vào cuối năm 2009 và xuất hiện lần cuối trong bức ảnh vào tháng 8 năm đó. Trong bức ảnh cuối cùng về bố, ông chống một tay trên chiếc gậy 4 chân và vẫy chào bằng tay kia. Sau khi bố mất, mẹ bà từng nói rằng: "Không chụp thêm ảnh nữa, Deanna" nhưng đó vẫn là một lời phản đối nhẹ nhàng. Deanna không dừng lại vì vẫn muốn lưu giữ những ký ức vô giá.

"Mẹ tôi vẫn tiếp tục vẫy tay tạm biệt tôi. Khuôn mặt bà trở nên buồn bã hơn sau những lần tôi rời đi", nữ nhiếp ảnh gia nhớ lại. Cho đến năm 2017, mẹ Deanna chuyển đến một viện dưỡng lão, bà vẫn tiếp tục vẫy tay chào cho dù tuổi già khiến những ngón tay của bà dần yếu và cong lại. Cuối năm đó, mẹ Deanna qua đời.

Hầu hết các hình ảnh trong "Rời đi và vẫy tay" đều là những bức ảnh được chụp trong một khoảnh khắc ngắn ngủi. Chỉ có bức ảnh cuối cùng, Deanna dành nhiều thời gian để chụp một lối đi vắng vẻ, không còn ai vẫy chào.

Sau đám tang của mẹ, Deanna tiếp tục chụp chị gái. Mùa xuân năm 2019, con trai bà chuyển đến thành phố khác sống và làm việc. Họ chất đầy đồ đạc lên xe và khi chiếc xe chuẩn bị lăn bánh, cậu con trai nhìn Deanna và hỏi: "Mẹ không định chụp ảnh sao?". Bà ngạc nhiên nhưng nhanh chóng chạy vào nhà lấy máy ảnh và tiếp tục thực hiện một bộ ảnh mới.

Năm 2009, bà từng xuất bản sách ảnh có tựa đề "27 lời tạm biệt". Mỗi hình ảnh đều gợi nhớ về tình cảm gia đình: Dù trời mưa, nắng hay tuyết rơi trắng xóa, bố mẹ vẫn đứng đó vẫy tay khi chiếc xe của con gái dần đi khuất. Năm 2021, bộ sách ảnh được tái bản với tựa đề: "Rời đi và vẫy tay". Cùng năm, Deanna Dikeman giành giải thưởng Prix Nadar tại Pháp. Bộ ảnh cũng lọt vào danh sách rút gọn tại Giải thưởng Sách ảnh Aperture/Paris năm 2021.

Phạm Linh(Theo newyorker, deannadikeman)