 |
Quang cảnh hội thảo.
Hội thảo có sự tham gia của nhiều chuyên gia về chính sách pháp luật đến từ Bộ Tài chính,Đánhgiáviệcthựcthiphápluậttronglĩnhvựcansinhxãhộnhận định bóng đá u19 Bộ Tư pháp, Bộ Lao động- Thương binh- Xã hội và Sở Tài chính các tỉnh.
Phân phối lại thu nhập
Đánh giá vai trò của hệ thống pháp luật an sinh xã hội (ASXH), TS. Hoàng Thị Thanh Thủy- Chuyên gia của Dự án Quỹ tín thác đa biên (MDTF2) cho biết, một hệ thống pháp luật được thiết kế tốt sẽ góp phần quan trọng vào sự phát triển của mỗi quốc gia.
Thông qua hệ thống pháp luật ASXH, Nhà nước tạo hành lang pháp lý để tiến hành phân phối lại thu nhập cho người nghèo và những người dễ bị tổn thương, nhanh chóng tác động lên nghèo đói và bất bình đẳng xã hội.
Theo TS. Hoàng Thị Thanh Thủy, ở Việt Nam, hệ thống pháp luật ASXH gồm rất nhiều văn bản nhưng tựu trung lại có thể tập trung vào 4 nhóm lĩnh vực cơ bản là: bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo trợ xã hội và ưu đãi xã hội.
TS. Hoàng Thị Thanh Thủy phân tích, đối với xã hội, hệ thống pháp luật ASXH là một trong những cấu phần quan trọng trong các chương trình pháp luật của một quốc gia và là công cụ quản lý của Nhà nước thông qua hệ thống luật pháp, chính sách và các chương trình ASXH.
Việc bảo đảm ASXH là nền tảng của phát triển KT-XH của đất nước. Thông qua việc áp dụng các cơ chế điều tiết, phân phối lại thu nhập giữa các khu vực kinh tế, các vùng kinh tế và các nhóm dân cư, ASXH được coi như một giá đỡ đảm bảo thu nhập cho người dân.
Đặc biệt, hệ thống pháp luật ASXH góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững thông qua việc “điều hòa” các “mâu thuẫn xã hội”, đảm bảo xã hội không có sự loại trừ, điều tiết tốt hơn và hạn chế các nguyên nhân nảy sinh mâu thuẫn.
Đối với các gia đình, nếu một hệ thống pháp luật ASXH được thiết kế hiệu quả có thể tại điều kiện cho các gia đình đầu tư tốt hơn cho tương lai, góp phần đưa ra quy định mang tính quy phạm để hỗ trợ các gia đình quản lý được rủi ro.
Nâng cao đời sống
Đánh giá việc thực thi các chính sách ASXN ở Việt Nam, TS. Vũ Nhữ Thăng- Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách tài chính- Bộ Tài chính nhấn mạnh, những năm qua, pháp luật về ASXH đã được ban hành và triển khai thực hiện với nhiều chương trình như bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, các chính sách bảo trợ xã hội, ưu đãi xã hội và dịch vụ xã hội.
Với việc thực hiện các chính sách này, đến nay, công tác đảm bảo ASXH đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật. Cụ thể: Số hộ nghèo giảm từ 28,9% (năm 2002) xuống còn 12,6% (năm 2011) và năm 2012 ước tính khoảng 11,3 đến 11,5%; chênh lệch mức sống giữa thành thị và nông thôn giảm từ 2,29 lần (năm 1999) còn 1,98 lần (năm 2010); đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân được nâng lên rõ rệt.
| |
| Các chính sách an sinh xã hội đã đạt được nhiều kết quả nổi bật. |
Xét về mặt tài chính, TS. Vũ Nhữ Thăng cho biết, năm 2012, ngân sách đã chi trả đầy đủ, kịp thời các nhiệm vụ chi ASXH đã bố trí trong dự toán ngân sách Nhà nước cho các đối tượng thụ hưởng chính sách.
Tổng số kinh phí thực hiện các chính sách an sinh xã hội năm 2012 khoảng 323.920 tỷ đồng, bằng 35,8% tổng chi ngân sách Nhà nước. Việc chi cho ASXH được thể hiện qua 4 nhóm chính sách.
Đầu tiênlà chi hỗ trợ để thực hiện cải cách tiền lương (nâng lương tối thiểu chung và phụ cấp công vụ) khoảng 260.900 tỷ đồng.
Thứ hailà nhóm chính sách chi hỗ trợ trực tiếp cho đối tượng khoảng 53.940 tỷ đồng. Nhóm này bao gồm các chính sách hỗ trợ phát triển KT-XH các xã, hỗ trợ huyện nghèo, hỗ trợ mô hình xây dựng nông thôn mới, chính sách bảo trợ xã hội, chính sách khám chữa bệnh miễn phí cho trẻ em dưới 6 tuổi,…
Thứ balà nhóm chính sách thực hiện thông qua hình thức miễn, giảm các khoản đóng góp của dân (một số loại thuế, thủy lợi phí, tiền thuê đất,…) khoảng 4.200 tỷ đồng.
Cuối cùng là nhóm chính sách thực hiện thông qua kênh tín dụng ưu đãi (cho vay đối với đồng bào dân tộc thiểu số đặc biệt khó khăn, học sinh và sinh viên có hoàn cảnh khó khăn…) khoảng 4.880 tỷ đồng.
Ngoài ra, trong năm 2012, Chính phủ cũng đã xuất cấp 41.376 tấn gạo dự trữ quốc gia trị giá khoảng 413 tỷ đồng để cứu trợ cho nhân dân ở những vùng bị thiếu đói, giáp hạt.
Định hướng thực hiện chính sách ASXH
Bên cạnh những kết quả đạt được, việc thực hiện chính sách ASXH ở Việt Nam cũng cho thấy nhiều tồn tại.
Hệ thống pháp luật ASXH phát triển chưa đầy đủ, toàn diện, thiếu sự liên kết và hỗ trợ nhau giữa các chính sách, trong một số trường hợp còn chồng chéo. Diện bao phủ của các chính sách ASXH mặc dù tăng nhanh nhưng chưa cao, tập trung chủ yếu ở các thành phố lớn, các vùng có điều kiện KT-XH. Hệ thống chính sách trợ giúp việc làm, xóa đói giảm nghèo… chậm được kết nối vào hệ thống tổng thể về ASXH dẫn tới sự rời rạc, chưa đáp ứng được yêu cầu. Nguồn tài chính cho ASXH chủ yếu tập trung ở khu vực Nhà nước, việc huy động đa dạng hóa các nguồn lực còn hạn chế, thiếu chế tài buộc các doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ tài chính trong đảm bảo ASXH…
Bàn về giải pháp, các chuyên gia có mặt tại hội thảo đều thống nhất rằng, phương hướng tổ chức hệ thống và chính sách ASXH trong thời gian tới cần lưu ý 4 nội dung:
Xây dựng hệ thống ASXH toàn diện, vững chắc, đa tầng và linh hoạt trên cơ sở các chính sách huy động được nhiều nguồn lực và nhiều lớp phòng ngừa, đảm bảo cho mọi người dân được tham gia vào hệ thống ASXH;
Hệ thống ASXH cần được hoàn thiện theo hướng đảm bảo nhu cầu tối thiểu cho những người tham gia và nâng dần mức độ tác động tới các đối tượng thụ hưởng;
Mọi thành viên tham gia hệ thống ASXH phải được đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ;
Chi tiêu công cho các chương trình trợ giúp xã hội hiện nay còn thấp đòi hỏi phải có sự rà soát, cơ cấu lại theo hướng tăng tỷ trọng cho các chương trình trợ giúp xã hội, chương trình giảm nghèo và phát triển thị trường lao động.
Để thực hiện được các định hướng này, điều cần làm là phải đẩy mạnh xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật về ASXH; phối hợp đồng bộ chính sách ASXH với các chính sác KT-XH khác; hoàn thiện tổ chức quản lý hệ thống ASXH và tăng cường vai trò của Nhà nước.
Hội thảo lần này là một diễn đàn bổ ích để các nhà hoạch định chính sách nhìn lại việc thực thi pháp luật và đặc biệt là pháp luật tài chính trong lĩnh vực an sinh xã hội (ASXH), qua đó rút ra những bài học, những kiến nghị cho thời gian tới.
Hồng Vân